Carthage ( 𐤒𐤓𐤕𐤇𐤃𐤔𐤕, Qart-ḥadašt, “Thành phố mới” ; tiếng Hy Lạp cổ: Καρχηδών, Karkhēdōn ; tiếng Latinh: Carthāgō ; tiếng Ả Rập: قرطاج‎, Qarṭāj ) là tên gọi của một trung tâm và thành phố thủ đô cổ của nền Văn minh Carthage, phía đông hồ Tunis, ngày nay là khu vực ngoại ô Tunis, thủ đô của Tunisia. Carthage được coi là trung tâm thương mại quan trọng nhất của Địa Trung Hải cổ đại và được cho là một trong những thành phố giàu có bậc nhất Thế giới cổ đại.

Thành phố này tăng trưởng từ một thuộc địa của Phoenicia trở thành TP. hà Nội của Đế chế Punic thống trị phần đông tây nam Địa Trung Hải trong thiên niên kỷ thứ nhất trước Công nguyên. Nữ hoàng Dido lịch sử một thời được coi là người kiến thiết xây dựng lên thành phố, mặc dầu lịch sử dân tộc về sự sống sót của bà bị hoài nghi. Theo những tác phẩm của Timaeus của Taormina, bà đã mua đất từ một bộ lạc địa phương khu vực đất có nhiều nhất hoàn toàn có thể được bao quanh bởi một tấm da bò. Bà đã cắt da bò thành từng dải, đưa ra yêu sách của mình và xây dựng một đế chế, trải qua phát động Chiến tranh Punic khiến Carthage trở thành tai hại hiện hữu duy nhất của Rome lúc bấy giờ, cho đến khi người Vandal Open sau đó vài thế kỷ. [ 1 ]

Thành phố sau đó bị phá hủy bởi Cộng hòa La Mã trong cuộc chiến tranh Punic lần thứ ba vào năm 146 trước Công Nguyên, sau đó tái phát triển với tên gọi Carthage La Mã để trở thành thành phố chính của La Mã ở tỉnh Châu Phi. Carthage sau đó bị cướp bóc và phá hủy bởi Omeyyad và một lần nữa trong Trận Carthage năm 698 nhằm ngăn không cho Đế quốc Đông La Mã chiếm lại.[2] Nó vẫn bị chiếm đóng trong thời kỳ Hồi giáo[3] và được người Hồi giáo sử dụng như một pháo đài cho đến thời kỳ Hafsid, khi Thập tự chinh thứ tám chiếm giữ thành phố và tàn sát cư dân. Hafsid đã quyết định phá hủy hệ thống phòng thủ của thành phố để nó không thể được sử dụng làm căn cứ bởi một thế lực thù địch nào nữa. Và nó tiếp tục tồn tại như là một giám mục.

Vùng Carthago nhìn từ vệ tinh SpotCarthage đã được thiết kế xây dựng trên một mũi đất cùng với một con lạch nhỏ hướng ra biển ở phía bắc và nam. Địa điểm của thành phố làm cho nó trở thành TT của kinh doanh đường thủy của Địa Trung Hải. Tất cả những tàu thuyền qua biển đã phải vượt qua giữa Sicilia và bờ biển của Tunisia, nơi Carthage được kiến thiết xây dựng, tạo điều kiện kèm theo cho nó trở thành thế lực hùng mạnh và quyền lực tối cao .Hai hải cảng tự tạo lớn được kiến thiết xây dựng trong phạm vi thành phố, một cảng là nơi trú ẩn của hạm quân tàu chiến gồm 220 tàu và một dành cho việc kinh doanh. Một bức tường thành được thiết kế xây dựng để bảo phủ cả hai cảng .Thành phố được bảo phủ bởi tường thành 23 dặm ( 37 km ) chiều dài, dài hơn tường thành của những thành phố được so sánh khác. Hầu hết những bức tường được đặt trên bờ và vì thế ít gây được chú trọng vì người Carthage trấn áp biển, triển khai những cuộc tiến công từ hướng đó là khó khăn vất vả. Khoảng 2,5 – 3 dặm ( 4-4, 8 km ) của tường trên eo đất tới phía tây là thực sự lớn và trong thực tiễn đã không khi nào bị xâm nhập .Thành phố có một khu nghĩa trang rất lớn, khu vực tôn giáo, khu vực chợ, hội đồng thành phố, tháp canh và một nhà hát và được chia thành bốn khu vực dân cư với cùng một bố cục tổng quan. Ở TT thành phố là một pháo đài trang nghiêm gọi là Byrsa. Nó là một trong những thành phố lớn nhất trong thời đại Hy lạp hóa ( theo 1 số ít ước tính chỉ Alexandria là lớn hơn ) và là một trong những thành phố lớn nhất trước thời kì công nghiệp .

Lịch sử xây dựng[sửa|sửa mã nguồn]

Bức tường thành của thành phố .Nghiên cứu lịch sử vẻ vang của Carthago là một yếu tố do dấu tích văn hóa truyền thống và những tài liệu cổ đã bị tiêu hủy bởi người La Mã ở cuối cuộc Chiến tranh Punic lần thứ ba, rất ít nguồn còn sót lại về lịch sử dân tộc của người Carthago. Còn rất ít những bản dịch cổ về Punic bởi người Hy Lạp và La Mã và từ những chữ khắc trên đài kỷ niệm và những tòa nhà được phát hiện ở Bắc Phi. [ 4 ] Các nguồn khảo cổ học chính là sử học Hy Lạp và La Mã gồm có Livy, Polybius, Appian, Cornelius Nepos, Silius italicus, Plutarch, Dio Cassius và Herodotus. Những nhà văn, nhà sử học này thuộc những dân tộc bản địa thường cạnh tranh đối đầu, và có những cuộc xung đột với Carthago. [ 5 ] Những thành phố Hy Lạp cạnh tranh đối đầu với Carthago vì Sicilia, [ 6 ] và những người La Mã đã chiến đấu trong ba cuộc cuộc chiến tranh chống lại Carthago. [ 7 ] Không kinh ngạc khi mà những tài liệu của họ chứa những thông tin thù địch trong khi lại có rất ít tác phẩm Hy Lạp phản bác. Hầu hết những tác phẩm dạng này thường đã biến mất. [ 8 ]

Nữ hoàng Elissa ( Dido )[sửa|sửa mã nguồn]

Nữ hoàng Elissa ( còn được gọi là ” Alissar “, theo tiếng Ả Rập và tên [ 6 ] اليسار cũng اليسا và عليسا ), sau này còn được gọi là Dido, là người khai quốc Carthago. Vào thời kì đỉnh điểm, kinh đô của bà được gọi là ” thành phố Mặt Trời ” thống trị hơn 300 đô thị khác của miền tây Địa Trung Hải, và chỉ huy quốc tế Phoenici ( hoặc Punic ) .Theo Justinus, Elissa là một công chúa xứ Týros. Bà là con gái của vua Matten xứ Týros ( còn được gọi là Muttoial hay Belus II ). Khi ông mất, ngai vàng đã được truyền lại cho cả bà và em trai bà là vua Pygmalion. Bà đã lập mái ấm gia đình với chú của mình là Acherbas ( còn được gọi là Sychaeus ), một giáo sĩ tối cao phụng sự tại miếu thờ thần Melqart, là người giàu sang và nắm đại quyền trong tay. Điều này đã dẫn đến sự xung đột giữa nhà vua và tôn giáo. Pygmalion là một bạo chúa, ham thích vàng bạc và mưu mô, ông ta luôn luôn mong ước chiếm đoạt gia tài và quyền lực tối cao của Acherbas. Pygmalion đã ám sát Acherbas trong miếu thờ và lừa dối về cái chết của người chồng của chị mình trong một thời hạn dài .Dưới ách thống trị khắc nghiệt của Pygmalion, người dân Týros kêu la về sự độc đoán của vị bạo quân và gây nên xích míc trong nội bộ Hoàng tộc. Sau khi hiểu được rằng Pygmalion đàn áp nhân dân, muốn cô lập mình và thậm chí còn còn định sát hại mình để độc chiếm ngai vàng, Elissa chạy trốn khỏi Týros để thoát khỏi bàn tay tàn ác của em trai mình. Cùng đi với bà có nhiều người dân Týros không muốn ở lại quê nhà để mà liên tục bị bạo chúa đè đầu cưỡi cổ .

Dido qua sử thi Aeneid của Virgil[sửa|sửa mã nguồn]

Bộ sử thi Aeneid của nhà thi hào La Mã Virgil, mở đầu với lời ca ngợi công đức cao cả của Nữ hoàng Dido (tên Hy Lạp của nữ hoàng Elissa). Chỉ trong vòng bảy năm, kể từ khi người Carthago di trú khỏi Týros, bà hoàn tất quá trình gầy dựng thành Carthago.

Virgil nhận xét bà là một Nữ hoàng có nhân cách cao quý, bà được cho phép Hoàng tử Aeneas thành Troia tỵ nạn với những chiến binh của mình, sau khi Troia bị người Hy Lạp xâm chiến. Thấy Dido đem lòng yêu Aeneas, Thần vương Đời xe Jupiter sai Mercury – vị sứ giả của Thần vương – đến khuyên can Aeneas rằng chàng không được ở lại Carthago mà phải từ bỏ tình yêu của mình, phải lên thuyền tới Ý để lập nên thành La Mã. Virgil kết thúc bộ sử thi này với đoạn Aeneas phủ nhận tình yêu của Dido, làm cho trái tim của bà bị tan vỡ. Bà đã ra lệnh cho thiết kế xây dựng một giàn thiêu nơi bà ngã xuống thanh gươm của Aeneas .

Cộng hòa Carthago[sửa|sửa mã nguồn]

Xem thêm: Cộng hòa Carthago

Đế quốc Carthago vào thế kỉ thứ 3 TCNCộng hoà Carthago là một trong những vương quốc truyền kiếp nhất và hùng mạnh nhất trong quốc tế Địa Trung Hải cổ đại. Các thư tịch cổ còn sót lại đến này kể về những đại chiến với xứ Syracuse và Cộng hòa La Mã, với tác dụng là chiến bại kèm theo sự cáo chung của Nhà nước cổ đại Carthago trong cuộc cuộc chiến tranh Punic lần 3 .

Bài chi tiết: Lực lượng quân đội Carthago

Theo Polybius, Carthago dựa rất nhiều, mặc dầu không độc quyền, vào lính đánh thuê quốc tế [ 9 ] đặc biệt quan trọng là trong cuộc chiến tranh ở quốc tế. Cốt lõi của quân đội của nó là từ bắc phi ( dân tộc bản địa Libya và người Numidia, cũng như ” Liby-Phoenicia ” – Punics ). Các binh sĩ đã được tương hỗ bởi lính đánh thuê từ những nhóm dân tộc bản địa khác nhau, trải dài trên khắp Địa Trung Hải, những người chiến đấu tại những đơn vị chức năng của chính vương quốc họ. Người Celt, Balearic, và Iberia đặc biệt quan trọng chiếm lợi thế hơn cả. Sau cuộc chinh phục của nhà Barca ở bán đảo Iberia, lính Iberia thậm chí còn còn đông hơn người Carthago. Carthago có trên mặt trận một lực lượng kị binh rất ghê gớm, đặc biệt quan trọng là ở châu Phi, quê nhà của nó. Một lực lượng quan trọng trong đó là kị binh nhẹ của Numidia. Một loại quân khác được sử dụng là những con voi chiến bắc Phi đã tuyệt chủng. Chúng được đào tạo và giảng dạy cho cuộc chiến tranh và được sử dụng để phổ cập cho những cuộc tiến công mặt trước hoặc như chống lại sự tiến công của kị binh. Một đội quân hoàn toàn có thể được trang bị tới hàng trăm con voi hoang dã như vậy, nhưng trong những văn bản cổ xưa thì chỉ có ít hơn một trăm được tiến hành. Những người quản tượng được trang bị giáo và búa để giết voi nếu chúng quay ngược trở lại về phía quân đội của mình .
Hải quân của Carthago là một trong những hạm chiến lớn nhất tại Địa Trung Hải, sử dụng một tiến trình đóng hàng loạt để duy trì số lượng lớn với ngân sách vừa phải. Các thủy thủ và thủy quân lục chiến của thủy quân Carthago được tuyển dụng đa phần từ những công dân Punic, không giống như nhiều vương quốc liên minh và quân lính đánh thuê của quân đội Carthago. Hải quân cung ứng một nghề nghiệp không thay đổi và bảo vệ tiền lương cho những thủy thủ của nó. [ 10 ] Điều này đã giúp góp thêm phần không thay đổi chính trị của thành phố, làm giảm bớt thực trạng thất nghiệp .Polybius đã viết trong cuốn sách thứ sáu của tác phẩm ” Lịch sử ” của mình rằng người Carthago ” đã tham gia trong thủy quân nhiều hơn bất kỳ dân tộc bản địa nào khác “. [ 11 ] Hạm đội của họ có từ 300 – 350 tàu. Người La Mã, những người có ít kinh nghiệm tay nghề trong cuộc chiến tranh thủy quân trước khi Chiến tranh Punic lần thứ nhất nổ ra, sau cuối đã nỗ lực để vượt mặt người Carthago bằng cách sử dụng nhiều mánh khóe để chiếm giữ tàu của họ : tuyển dụng của những thủy thủ Hy Lạp có kinh nghiệm tay nghề từ thành phần những thành phố bị họ chinh phục .
Trận Carthago vào năm 146 trước Công Nguyên đã dứt điểm cuộc Chiến tranh Punic lần thứ ba và cũng kết liễu trọn vẹn sự sống sót của Nhà nước cổ đại Carthago. [ 12 ] Trong ba cuộc Chiến tranh Punic, quân La Mã khởi đầu chịu những thất bại trên biển, sau lại còn phải hồi sinh cơ đồ vương quốc khỏi nỗi lo âu về cuộc chiếm đóng phần đông bán đảo Ý trong suốt 15 năm của Hannibal, tuy nhiên chuỗi cuộc chiến tranh này chấm hết với sự sụp đổ trọn vẹn của Đế quốc Carthago và sự hủy hoại tan nát cả thành phố Carthago theo lệnh của danh tướng La Mã là Scipio Aemilianus. Người La Mã kéo những tàu chiến của người Phoenician bên ngoài vào trong cảng và đốt chúng trước thành phố, và đi từ nhà này sang nhà khác, thu giữ, cưỡng bức và nô dịch của dân cư. Năm mươi ngàn người Carthago đã bị bán làm nô lệ. [ 13 ] Thành phố đã bị đốt cháy, và san bằng mặt đất, để lại tàn tích chỉ và đống đổ nát. Sau sự sụp đổ của Carthago, nước Cộng hòa La Mã sáp nhập hầu hết những thuộc địa của Carthago, gồm có cả những khu vực khác ở Bắc Phi như thể Volubilis, Lixus, Chellah, và Mogador. [ 14 ]

Thời kì La Mã[sửa|sửa mã nguồn]

Khi Carthage sụp đổ, đối thủ cạnh tranh gần đó của nó, thành Utica, một liên minh của La Mã, đã được biến thành thủ phủ của khu vực này và thay thế sửa chữa Carthage trở thành TT thương mại Punic và chỉ huy chính. Nó có vị trí thuận tiện nằm bên hồ Tunis và cửa sông của sông Majardah, con sông duy nhất ở Tunisia mà nước chảy quanh năm. Tuy nhiên, việc trồng trọt lương thực ở vùng núi Tunisia khiến cho một lượng lớn phù sa xói mòn xuống sông. Lượng bùn này đã tích góp ở trong bến cảng cho đến khi nó làm cho bến cảng dần trở nên vô dụng, và Roma đã buộc phải thiết kế xây dựng lại Carthago .

Vào năm 122 TCN, Gaius Gracchus đã thành lập một thuộc địa mà bản thân nó chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, nó được gọi là Colonia Iunonia, đặt theo tên Latin của nữ thần Punic, thần Tanit, Iuno caelestis. Mục đích là để có được đất canh tác dành cho những nông dân nghèo khó. Tuy vậy, viện nguyên lão bãi bỏ thuộc địa này một số thời gian sau đó, để làm suy yếu quyền lực của Gracchus.

Sau nỗ lực xấu số này một thành phố Carthago mới đã được kiến thiết xây dựng trên cùng vùng đất này bởi Julius Caesar trong thời hạn giữa năm 49-44 trước Công nguyên, và vào thế kỷ 1 CN, nó đã tăng trưởng trở thành thành phố lớn thứ hai ở nửa phía Tây của Đế chế La Mã, với một dân số ở lúc cao điểm lên đến 500.000 người [ cần dẫn nguồn ]. Nó trở thành thủ phủ của tỉnh châu Phi của La Mã, một trong những vựa lúa lớn của đế chế .

Các vua Carthage[sửa|sửa mã nguồn]

1. Nữ hoàng Elissa: 814 – 759 TCN
2. Hanno I: 580 – 556 TCN
3. Malchus: 556 – 550 TCN
4. Mago I: 550 – 530 TCN
5. Hasdrubal I: 530 – 510 TCN
6. Hamilcar I: 510 – 480 TCN
7. Hanno II 480–440 BC
8. Himilco I (in Sicily) 460–410 BC
9. Hannibal I 440–406 BC
10. Himilco II 406–396 BC
11. Mago II 396–375 BC
12. Mago III 375–344 BC
13. Hanno III 344–340 BC
14. Hanno the Great 340–337 BC
15. Gisco 337–330 BC
16. Hamilcar II 330–309 BC
17. Bomilcar 309–308 BC

• Polybius[15]
• Hannibal’s Campaigns. Tony Bath. New York, NY: Barnes & Noble Books, 1981.
• La vie quotidienne à Carthage au temps d’Hannibal. Gilbert et Colette Charles-Picard. Paris: Hachette, 1958.
• La légende de Carthage. Azedine Beschaouch. Paris: Gallimard, 1993.
• Carthage: Uncovering the Mysteries and Splendors of Ancient Tunisia. David Soren, Aicha Ben Abed Ben Kader, Heidi Slim. New York: Simon and Schuster, 1990.
• The Phoenicians and the West: Politics, colonies and trade. Maria Eugenia Aubet. Cambridge: Cambridge University Press, 1987.
• Itineraria Phoenicia.Edward Lipinski. Leuven: Uitgeverij Peeters en Department Oosterse Studies, 2004. “Aeneid” Virgil

• Polybius. Ancient History Sourcebook: Polybius (c 200–118 TCN): Rome at the End of the Punic Wars History, Book 6.

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vinatrade.vn
Category : Kiến thức cơ bản