Thiên kiến xác nhận (còn gọi là thiên kiến (thiên lệch) khẳng định) là một khuynh hướng của con người ưa chuộng những thông tin nào xác nhận các niềm tin hoặc giả thuyết của chính họ.[chú thích 1][2] Con người biểu hiện thiên kiến hoặc định kiến này khi họ thu thập hoặc ghi nhớ thông tin một cách có chọn lọc theo ý riêng của mình, hay khi họ diễn giải nó một cách thiên vị, thường đi kèm với sự từ chối xem xét các góc nhìn khác. Ảnh hưởng của thiên kiến xác nhận mạnh hơn đối với các vấn đề liên quan tới cảm xúc, hoặc những đức tin đã ăn sâu vào tâm thức. Người ta cũng có xu hướng diễn dịch bằng chứng không rõ ràng để ủng hộ cho lập trường có sẵn của họ. Sự tìm kiếm bằng chứng, giải thích và ghi nhớ một cách thiên vị cũng được viện dẫn để giải thích bốn hiệu ứng cụ thể sau:

1. Phân cực thái độ (khi bất đồng trở nên cực đoan hơn mặc dù các bên khác nhau đều tiếp xúc với cùng một bằng chứng)
2. Tín điều cố chấp (khi những tín điều vẫn tồn tại ngay cả khi bằng chứng rằng nó sai lầm đã được đưa ra)
3. Hiệu ứng ưu tiên phi lý (khi người ta tin tưởng hơn vào thông tin nhận trước trong một loạt thông tin)
4. Tương quan ảo tưởng (khi người ta nhận thức một cách sai lầm về mối tương quan giữa hai sự kiện hoặc tình huống).

Một loạt những thí nghiệm trong những năm 1960 yêu cầu rằng con người có xu thế thiên vị những gì xác nhận niềm tin hiện có của họ. Các nghiên cứu và điều tra sau đó đã lý giải lại những tác dụng này như một khuynh hướng kiểm tra ý niệm một chiều, tập trung chuyên sâu vào một năng lực và bỏ lỡ những năng lực khác. Trong 1 số ít trường hợp, khuynh hướng này hoàn toàn có thể làm xô lệch nhận thức và Tóm lại của con người. Các lý giải về những thiên lệch quan sát được gồm có tâm lý mong ước và năng lượng giải quyết và xử lý thông tin hạn chế của con người. Một cách lý giải khác cho rằng con người biểu lộ thiên kiến xác nhận chính do họ đang xem xét kỹ lưỡng tổn thất của sự sai lầm đáng tiếc giả định, hơn là thẩm xét một cách trung lập và khoa học .Những thiên kiến ​ ​ xác nhận góp thêm phần gây nên sự tự tin quá mức vào niềm tin cá thể hoặc tư duy tập thể và hoàn toàn có thể duy trì hoặc tăng cường những niềm tin đó khi đương đầu với vật chứng trái chiều. Quyết định sai lầm đáng tiếc do những thiên kiến này ​ ​ đã được thấy trong những toàn cảnh chính trị và tổ chức triển khai. [ 3 ]

Những thiên kiến ​​xác nhận là những hiệu ứng trong quá trình xử lý thông tin, khác biệt với hiệu ứng hành vi xác nhận (còn gọi là “lời tiên tri tự hoàn thành”), tức kỳ vọng của con người ảnh hưởng đến hành vi của họ, rút cuộc khiến kỳ vọng đó trở thành sự thật.[4] Một số nhà tâm lý học sử dụng thuật ngữ “thiên kiến xác nhận” để chỉ chung khuynh hướng chống lại việc chối bỏ niềm tin trong khi tìm kiếm, giải thích, hoặc hồi tưởng bằng chứng. Những nhà tâm lý học khác thì giới hạn thuật ngữ này chỉ có nghĩa là sự thu thập bằng chứng có chọn lọc.[5]

Tìm kiếm thông tin thiên vị[sửa|sửa mã nguồn]

[6]Thiên kiến xác nhận từng được miêu tả như thể một ” yes man ” ( người luôn chấp thuận đồng ý với gia chủ của mình ) trong nội tâm mỗi người, và ủng hộ mù quáng niềm tin của người này như nhân vật Uriah Heep của Charles DickensNhiều thí nghiệm đã cho thấy con người có khuynh hướng nghiên cứu và phân tích những giả thuyết một cách phiến diện, bằng cách tìm kiếm vật chứng tương thích với giả thuyết hiện thời của họ. [ 7 ] [ 8 ] Thay vì xem xét qua toàn bộ những vật chứng có tương quan, họ đặt ra những câu hỏi nhằm mục đích vào một câu vấn đáp khẳng định chắc chắn, ủng hộ cho giả thuyết của họ. [ 9 ] Họ tìm kiếm những tác dụng mà họ mong đợi nếu giả thuyết của họ là đúng, chứ không phải là những gì sẽ xảy ra nếu nó sai. [ 9 ] Ví dụ, một người đang thử xác lập một số lượng bằng cách sử dụng câu hỏi đúng / sai và khi hoài nghi số lượng cần xác lập là số 3 thì người đó hoàn toàn có thể sẽ hỏi ” đó là số lẻ ? “. Người thích loại câu hỏi như thế này được gọi là ” phép thử chứng minh và khẳng định “, mặc dầu cả khi phép thử là phủ định, ví dụ điển hình như người đó hỏi ” đó là số chẵn phải không ? ” thì cũng sẽ mang lại đúng mực cùng một thông tin. [ 10 ] Tuy nhiên, điều này không có nghĩa là con người tìm kiếm những phép thử mà họ chắc như đinh sẽ cho ra một câu vấn đáp chứng minh và khẳng định. Trong những nghiên cứu và điều tra, khi đối tượng người tiêu dùng hoàn toàn có thể được chọn một trong hai phép thử là giả lập hoặc xác nhận, thì họ ưu tiên chọn phép thử xác nhận. [ 11 ] [ 12 ]Việc ưu tiên cho những phép thử khẳng định chắc chắn tự thân nó không phải là một thiên kiến, vì những phép thử chứng minh và khẳng định hoàn toàn có thể phân phối nhiều thông tin hơn. [ 13 ] Tuy nhiên, khi tích hợp với những tác dụng khác, cách chọn phép thử này hoàn toàn có thể dẫn đến sự củng cố niềm tin hoặc giả định hiện có, mặc kệ vào những phép thử đó là đúng hay sai. [ 14 ] Trong những trường hợp trong thực tiễn, dẫn chứng thường phức tạp và rối rắm. Ví dụ, khi ta có nhiều ý niệm xích míc với nhau về một người nào đó, thì những ý niệm này hoàn toàn có thể được xác lập lại bằng cách ta chỉ tập trung chuyên sâu vào một góc nhìn duy nhất của hành vi người đó. [ 8 ] Vì thế, việc tìm kiếm vật chứng để ủng hộ cho giả thuyết sẽ có năng lực thành công xuất sắc. [ 14 ] Một sự minh họa cho điều này, đó là cách diễn đạt câu hỏi có đặc thù gợi ý để đổi khác câu vấn đáp. [ 8 ] Ví dụ, khi người ta hỏi ” đời sống của bạn có niềm hạnh phúc không ? ” thì sẽ nhận được câu vấn đáp ” hài lòng ” nhiều hơn là khi hỏi ” đời sống của bạn có xấu số không ? “. [ 15 ]

Diễn giải thiên vị[sửa|sửa mã nguồn]

” Những người mưu trí lại tin những điều kỳ cục do tại họ thành thạo trong việc bảo vệ những niềm tin mà họ bám vào do những nguyên do không mưu trí. ”
— Michael Shermer [ 16 ]
Thiên kiến xác nhận không số lượng giới hạn trong tập hợp những vật chứng. Ngay cả hai người có cùng thông tin thì cách cách họ diễn dịch thông tin đó vẫn hoàn toàn có thể bị thiên lệch .Một nhóm ở Đại học Stanford đã triển khai một thí nghiệm mà những người tham gia có cảm xúc mạnh về án tử hình, một nửa đống ý còn nửa kia chống lại nó. [ 17 ] [ 18 ] Mỗi người tham gia được cho đọc bản miêu tả hai điều tra và nghiên cứu : một bài so sánh những bang của Hoa Kỳ có và không có án tử hình, và một bài so sánh tỉ lệ những vụ giết người ở một bang trước và sau khi đề xuất kiến nghị án tử hình ở nơi đó. Sau khi đọc một bản diễn đạt tóm tắt nghiên cứu và điều tra, người ta hỏi họ liệu quan điểm của họ về yếu tố tử hình có biến hóa không. Tiếp đó, họ được cho đọc một bản trình diễn chi tiết cụ thể về quá trình thực thi những điều tra và nghiên cứu đó và phải nhìn nhận xem liệu điều tra và nghiên cứu có tính thuyết phục và có được thực thi tốt. [ 17 ] Trên thực tiễn, những ” điều tra và nghiên cứu ” đó đều là hư cấu. Một nửa số người tham gia được bảo rằng một điều tra và nghiên cứu ủng hộ hiệu ứng ngăn ngừa của án tử hình và điều tra và nghiên cứu còn lại thì chống lại ; trong khi nửa kia được thông tin những Tóm lại hoán đổi ngược lại. [ 17 ] [ 18 ]Những người tham gia, dù là những người bắt đầu ủng hộ hay phản đối tử hình, đều bộc lộ sự đổi khác thái độ chút ít theo thướng điều tra và nghiên cứu tiên phong họ đọc. Một khi họ đọc bản diễn đạt chi tiết cụ thể, phần đông hàng loạt họ quay về ý niệm khởi đầu bất kể vật chứng đưa ra là gì, chỉ ra những cụ thể ủng hộ quan điểm của họ và làm ngơ bất kỳ những gì trái ngược với nó. Các đối tượng người dùng tham gia đều diễn đạt điều tra và nghiên cứu ủng hộ quan điểm sống sót từ trước của họ là ưu việt hơn so với điều tra và nghiên cứu xích míc với nó, theo những cách chi tiết cụ thể và đặc trưng. [ 17 ] [ 19 ] Viết về một nghiên cứu và điều tra có vẻ như có vẻ như bác bỏ hiệu ứng ngăn ngừa của án tử hình, một người ủng hộ án tử hình viết, ” Nghiên cứu này không xem xét một khoảng chừng thời hạn đủ dài “, trong khi cũng về nghiên cứu và điều tra đó người có quan điểm trái chiều lại phản hồi, ” Không vật chứng mạnh nào xích míc với những nhà nghiên cứu được trình diễn “. [ 17 ] Những tác dụng này minh họa một điều rằng, người ta đưa ra những tiêu chuẩn cao hơn về vật chứng cho những giả thiết nào đi ngược với trông đợi thường thì của họ. Hiệu ứng này, nhiều lúc được gọi là ” thiên kiến phản đối ” ( ” disconfirmation bias ” ) cũng được những thí nghiệm khác chỉ ra. [ 20 ]
Máy quét MRI cho phép những nhà nghiên cứu kiểm tra bộ não con người giải quyết và xử lý những thông tin không mong đợi như thế nào .Một điều tra và nghiên cứu khác về cách diễn dịch mang thiên kiến xảy ra trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2004 trên những người tham gia thể hiện cảm hứng rõ ràng về những ứng viên. Người ta đưa cho họ hai cặp công bố xích míc nhau, từ ứng viên Cộng hòa George W. Bush, ứng viên Dân chủ John Kerry, hoặc một nhân vật công chúng có lập trường chính trị trung hòa. Những người tham gia cũng được cho đọc một công bố khác để làm cho sự xích míc có vẻ như hài hòa và hợp lý. Từ ba mẩu thông tin, họ phải vấn đáp quyết định hành động xem những công bố của mỗi cá thể có tự xích míc hay không. [ 21 ] : 1948 Các nhìn nhận này từ những người tham gia khác nhau rất nhiều, và có xu thế rõ ràng là những những người tham gia diễn giải những công bố từ những ứng viên mà họ không ưa là xích míc. [ 21 ] : 1951Trong thí nghiệm này, người ta triển khai theo dõi hoạt động não của những người tham gia bằng một máy chụp cộng hưởng từ ( MRI ) khi họ đưa ra Kết luận. Khi những thành viên nhìn nhận những công bố xích míc của ứng viên mà họ ủng hộ, những TT cảm hứng trên não của họ bị kích thích. Điều này không xảy ra với những công bố của những nhân vật kia. Nhóm điều tra và nghiên cứu đi đến Tóm lại rằng những phản ứng khác nhau so với những công bố không phải do những sai lầm đáng tiếc lập luận chủ quan. Thay vào đó, những người tham gia đã tích cực giảm sự xung đột nhận thức sinh ra do việc đọc về hành vi không bình thường hoặc đạo đức giả về ứng viên họ ủng hộ. [ 21 ]Những thiên kiến trong việc diễn giải niềm tin sống sót dai dẳng, bất kể trình độ trí tuệ của người đó ra làm sao. Những thành viên trong một thí nghiệm đã làm một bài kiểm tra SAT ( một bài thi Giao hàng cho tuyển sinh ĐH ở Hoa Kỳ ) để nhìn nhận năng lượng trí tuệ của họ. Sau đó họ đọc thông tin tương quan tới những quan ngại về bảo đảm an toàn cho một số ít loại xe hơi, và nhóm điều tra và nghiên cứu bịa ra nguồn gốc của những chiếc xe đó. Những đối tượng người tiêu dùng tham gia là người Hoa Kỳ được nhu yếu nhìn nhận quan điểm của họ về việc liệu những chiếc xe này có nên bị cấm hay không theo thang điểm 6, ” nhất định có ” ứng với điểm 0 và ” nhất định không ” là 6 điểm. Trước đó những người tham gia nhìn nhận rằng liệu họ có được cho phép một chiếc xe Đức nguy khốn trên đường phố Hoa Kỳ và một chiếc xe Hoa Kỳ nguy khốn trên đường phố Đức. Kết quả thí nghiệm cho thấy rằng họ tin chiếc xe Đức nguy khốn trên đất Hoa Kỳ nên bị cấm hơn ( điểm số thấp hơn ) là chiếc xe Hoa Kỳ nguy hại trên đường phố Đức. Khi xem lại tác dụng bài kiểm tra SAT, người ta không thấy có sự chênh lệch nào trong trình độ trí tuệ trong mức độ những thành viên muốn cấm một chiếc xe. [ 22 ]Cách diễn giải thiên lệch không số lượng giới hạn trong những chủ đề chịu tác động ảnh hưởng mạnh bởi cảm hứng. Trong một thí nghiệm khác, những đối tượng người dùng tham gia nghe một câu truyện kể về một vụ trộm. Họ phải nhìn nhận mức độ quan trọng vật chứng của những mệnh đề lập luận ủng hộ hay chống lại việc một nhân vật đơn cử nào phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm. Khi họ đặt giả thuyết rằng nhân vật đó có tội, họ nhìn nhận những mệnh đề ủng hộ giả thuyết đó hơn quan trọng hơn là những mệnh đề xích míc. [ 23 ]

Ký ức thiên vị[sửa|sửa mã nguồn]

Ngay cả nếu con người thu thập và diễn giải bằng chứng theo một cách trung lập, họ vẫn có thể ghi nhớ nó một cách có lọc lựa để củng cố cho những kỳ vọng của họ. Hiệu ứng này được gọi là “hồi tưởng chọn lọc”, “ký ức xác nhận” hay “ký ức truy cập thiên vị”.[24] Các lý thuyết tâm lý khác nhau trong những tiên đoán về hồi tưởng chọn lọc. Thuyết “sơ đồ ý nghĩ” (schema) tiên đoán rằng các thông tin phù hợp với những kỳ vọng trước đây sẽ lưu trữ và hồi tưởng dễ dàng hơn là những thông tin không phù hợp.[25] Một vài các tiếp cận khác rằng những thông tin gây ngạc nhiên nổi bật lên và do đó không bị quên đi.[25] Các tiên đoán từ tất cả những lý thuyết này đều được xác nhận trong những ngữ cảnh thí nghiệm khác nhau, mà không có lý thuyết nào có ưu thế xác định rõ ràng.[26]

Trong một nghiên cứu và điều tra, những người tham gia đọc một hồ sơ về một phụ nữ miêu tả trộn lẫn những hành vi hướng nội và hướng ngoại. [ 27 ] Sau đó họ phải nhắc lại những ví dụ về tính hướng nội và tính hướng ngoại của người phụ nữ này. Người ta nói với một nhóm rằng mục tiêu của điều này là nhìn nhận người phụ nữ cho vị trí việc làm thủ thư, còn với nhóm thứ hai rằng đó là cho vị trí rao bán bất động sản. Có sự độc lạ đáng kể giữa những gì hai nhóm này nhớ lại được, nhóm đầu ( nghe nói về thủ thư ) hồi tưởng nhiều ví dụ về tính hướng nội hơn và nhóm sau hồi tưởng nhiều hành vi hướng ngoại hơn. [ 27 ] Một hiệu ứng ký ức tinh lọc cũng bộc lộ trong những thí nghiệm tận dụng sự đáng thèm muốn của những loại nhân cách. [ 25 ] [ 28 ] Một trong số đó là một thí nghiệm chỉ cho một nhóm người tham gia dẫn chứng rằng những người hướng ngoại thành công xuất sắc hơn những người hướng về trong, trong khi đưa ra cho nhóm khác điều ngược lại. Trong một nghiên cứu và điều tra sau đó, ngụy trang như không tương quan, người ta nhu yếu những người tham gia nhắc lại những sự kiện trong cuộc sống họ biểu lộ hoặc tính hướng nội hoặc tính hướng ngoại. Kết quả cho thấy, người trong nhóm nào cũng đưa ra nhiều ký ức liên hệ bản thân họ với loại nhân cách đáng mong ước diễn đạt từ trước, và cũng nhắc lại những ký ức này nhanh gọn hơn. [ 29 ]Một thí nghiệm khác xác nhận rằng những biến hóa trong trạng thái cảm hứng cũng hoàn toàn có thể tác động ảnh hưởng tới việc hồi tưởng ký ức. [ 30 ] [ 31 ] Những người tham gia trong thí nghiệm này nhìn nhận họ cảm thấy ra làm sao khi lần tiên phong họ nghe tin O.J. Simpson đã được tòa tha bổng vụ án giết người. [ 30 ] Họ diễn đạt những phản ứng cảm hứng của họ và sự tin cậy tương quan tới phán quyết một tuần, hai tháng, và một năm sau vụ xử. Kết quả cho thấy rằng nhìn nhận của những người tham gia về chuyện Simpson có tội hay không đổi khác theo thời hạn. Ý kiến về phán quyết đổi khác càng nhiều, ký ức của họ về phản ứng xúc cảm khởi đầu càng kém không thay đổi. Khi những người tham gia nhắc lại phản ứng cảm hứng bắt đầu của họ hai tháng và một năm sau, những thẩm định và đánh giá quá khứ rất giống với thậm định xúc cảm đương thời. Người ta thể hiện thiên kiến ” phe mình ” đáng kể khi miêu tả quan điểm của họ về những chủ đề gây tranh cãi. Sự hồi tưởng ký ức và sự hình thành kinh nghiệm tay nghề trải qua biến hóa tương quan tới những trạng thái xúc cảm tương ứng. [ 22 ]Người ta cũng nhận thấy thiên kiến ” phe mình ” hoàn toàn có thể ảnh hưởng tác động tới tính đúng chuẩn của hồi tưởng ký ức. [ 31 ] Trong một thí nghiệm, những người phụ nữ và đàn ông góa nhìn nhận cường độ nỗi buồn của họ sáu tháng và năm năm sau cái chết của bạn đời tri kỷ. Những người tham gia biểu lộ một cảm nghiệm buồn đau lớn hơn vào thời điều sáu tháng so với năm năm. Tuy nhiên, khi những người tham gia được hỏi rằng họ nhớ vào lúc sáu tháng sau người chồng / vợ của họ mất họ đã đau buồn thế nào, cường độ nỗi buồn mà những người tham gia hồi tưởng lại tương đương rất cao với mức độ hiện tại của họ. Các cá thể có vẻ như sử dụng trạng thái xúc cảm hiện tại của họ để nghiên cứu và phân tích họ phải cảm thấy ra làm sao khi cảm nghiệm những sự kiện quá khứ. Nói cách khác, ký ức xúc cảm được tái cấu trúc lại bởi trạng thái xúc cảm hiện tại. [ 30 ]Một điều tra và nghiên cứu chỉ ra cách ký ức tinh lọc hoàn toàn có thể duy trì niềm tin vào ngoại cảm như thế nào. [ 32 ] Nhóm làm thí nghiệm trình diễn cho những người tin và ngoại cảm và những người không tin những miêu tả về những thí nghiệm tương quan tới ngoại cảm. Một nửa của mỗi nhóm được cho biết rằng những hiệu quả thực nghiệm ủng hộ sự sống sót của ngoại cảm, trong khi nửa kia cho rằng những tác dụng này bác bỏ ngoại cảm. Trong một bài kiêm tra sau đó, những tham gia phải hồi tưởng lại tài liệu một cách đúng chuẩn, chỉ trư những người vốn tin vào ngoại cảm và đọc thấy dẫn chứng không ủng hộ ngoại cảm. Nhóm này nhớ ít thông tin hơn hẳn và vài người trong số họ nhớ nhầm những tác dụng là ủng hộ ngoại cảm. [ 32 ]

Khác biệt cá thể[sửa|sửa mã nguồn]

Thiên kiến phe mình từng được cho là liên hệ với trình độ trí tuệ cao ; tuy nhiên, những nghiên cứu và điều tra đã chỉ ra rằng thiên kiến này hoàn toàn có thể chịu ảnh hưởng tác động nhiều hơn bởi năng lực tâm lý theo lý tính thay vì năng lượng trí tuệ. [ 33 ] Thiên kiến xác nhận hoàn toàn có thể gây ra sự thiếu năng lực nhìn nhận một cách logic và hữu hiệu phía bên kia trong một cuộc tranh luận. Các điều tra và nghiên cứu đã khẳng định chắc chắn rằng thiên kiến xác nhận là một sự vắng mặt của một ” đầu óc cởi mở tích cực “, tức một sự tìm kiếm tích cực tại sao quan điểm bắt đầu của mình hoàn toàn có thể sai. [ 34 ] Thông thường trong những điều tra và nghiên cứu thực nghiệm, thiên kiến xác nhận được xác lập bằng lượng dẫn chứng sử dụng để tương hỗ phe mình so với phe trái chiều. [ 35 ]Một nghiên cứu và điều tra đã tìm thấy những độc lạ cá thể trong thiên kiến xác nhận. Nghiên cứu này khảo sát những độc lạ cá thể thu nhận qua học tập trong một ngữ cảnh văn hóa truyền thống và hoàn toàn có thể đột biến, cho thấy rằng những độc lạ cá thể đóng vai trò quan trọng trong việc lập luận. Nhiều điều tra và nghiên cứu yêu cầu rằng những độc lạ cá thể như năng lực suy luận diễn dịch, năng lực vượt qua thiên kiến xác tín, hiểu biết nhận thức luận, và khuynh hướng tâm lý là một trong những phép quan trắc quan trọng của việc suy luận và đưa ra lập luận, phản lập luận và bác bỏ. [ 36 ] [ 37 ] [ 38 ]Một điều tra và nghiên cứu của Wolfe và Britt đã xem xét bản thân ý niệm về lập luận hoàn toàn có thể là nguồn gây thiên kiến xác nhận. Nghiên cứu này thực thi khảo sát ” thứ gì làm ra một lập luận tốt ? ” với những thành viên giam gia và nhu yếu họ viết những bài luận. Những người tham gia được chỉ định ngẫu nhiên viết những bài luận hoặc ủng hộ hoặc chống lại phía lập luận mà họ ưa thích và nhận được những hướng dẫn điều tra và nghiên cứu cân đối hoặc không hạn chế. Những hướng dẫn nghiên cứu và điều tra cân đối hướng dẫn người tham gia tạo ra một lập luận gồm có cả lợi và hại còn hướng dẫn nghiên cứu và điều tra không hạn chế thực ra không đưa ra khuynh hướng đơn cử nào trong việc đưa ra lập luận. Nhìn chung, những tác dụng cho thấy rằng hướng dẫn cân đối tăng đáng kể những thông tin trái chiều trong những bài luận. Hơn nữa, những người tham gia tin rằng lập luận đúng dựa trên thực kiện nghiêng về bộc lộ thiên kiến xác nhận hơn là những người không đống ý với chứng minh và khẳng định này. [ 35 ]

Quan sát không chính thức[sửa|sửa mã nguồn]

Trước khi tâm lý học nghiên cứu về thiên kiến xác nhận, hiện tượng này đã được nhiều tác giả ghi chép lại, bao gồm nhà sử học Hy Lạp Thucydides (khoảng 460 tr.CN – khoảng 395 tr.CN), nhà thơ Italia Dante Alighieri (1265–1321), triết gia và nhà khoa học Anh Francis Bacon (1561–1626),[39] và nhà văn Nga Lev Tolstoy (1828–1910). Thucydides, trong tác phẩm về Chiến tranh Peloponnesus đã viết: “… bởi vì đó là một thói quen của loài người khi phó mặc vào những hi vọng sai lầm thứ mà họ chờ đợi, và sử dụng lý trí tối cao để tống ra một bên thứ mà họ không ưa thích.”[40] Trong Thần khúc, hình ảnh thánh Thomas Aquinas nhắc nhở Dante khi họ gặp nhau ở Thiên đường, rằng “quan điểm—khinh suất—thường có hướng nghiêng về phía sai lầm, và rồi sự thiên vị quan điểm riêng của con người trói chặt, tù hãm tư duy.”[41] Bacon, trong tác phẩm Novum Organum, viết,

Hiểu biết của con người khi nó từng thu nhận một quan điểm [ … ] lôi cuốn mọi thứ khác tương hỗ và đống ý với nó. Và mặc dầu những dẫn chứng cho phe bên kia có số lượng lớn hơn và nhiều sức nặng hơn, nhưng chúng hoặc bị bỏ lỡ hoặc bị che khuất, số khác đặc biệt quan trọng bị loại trừ hoặc chối bỏ [. ] [ 42 ]

Bacon nói rằng nhìn nhận dẫn chứng thiên lệch thôi thúc ” toàn bộ những sự mê tín dị đoan, dù là trong chiêm tinh, giải mộng, điềm báo, phán quyết thần thánh hoặc những thứ tương tự như “. [ 42 ] Trong tiểu luận ” Nghệ thuật là gì “, Tolstoy viết ,

Tôi biết rằng hầu hết mọi người-không chỉ những người được cho là mưu trí, mà cả những người thực sự rất mưu trí, và có năng lực hiểu những yếu tố khoa học, toán học, và triết học phức tạp nhất — rất hiếm khi hoàn toàn có thể nhận thức được chân lý đơn thuần nhất, dễ thấy nhất nếu nó là loại buộc họ phải thú nhận tính sai lầm đáng tiếc của những Tóm lại mà họ đã hình thành, có lẽ rằng là với nhiều khó khăn-những Tóm lại mà họ tự hào về chúng, mà họ đã dạy về chúng cho những người khác, và trên chúng họ dựng nên đời sống của mình. [ 43 ] [ chú thích 2 ]

Nghiên cứu của Wason về kiểm tra giả thuyết[sửa|sửa mã nguồn]

Nhà tâm lý học người Anh Peter Cathcart Wason là người đặt ra thuật ngữ ” confirmation bias ” ( thiên kiến xác nhận ). [ 45 ] Trong một thí nghiệm công bố năm 1960, ông nhu yếu những người tham gia xác lập quy luật vận dụng cho những bộ ba số. Vào lúc mở màn, những người tham gia được cho biết rằng bộ số ( 2,4,6 ) tương thích với quy luật này và phải tạo ra bộ số của riêng họ xem có tương thích với quy luật không. [ 46 ] [ 47 ]

Trong khi quy luật thực sự đơn giản chỉ là “bất kỳ dãy tăng dần nào”, những người tham gia đã gặp khó khăn nghiêm trọng để tìm ra, và thường nêu lên những quy luật cụ thể hơn nhiều, chẳng hạn như “số ở giữa là trung bình của số đầu và số cuối”.[46] Những người tham gia dường như chỉ kiểm tra những ví dụ khẳng định-những bộ ba số tuân theo quy luật mà họ giả thuyết. Chẳng hạn, nếu họ nghĩ rằng quy luật là, “mỗi số lớn hơn số trước nó 2 đơn vị”, họ sẽ đưa ra một bộ số phù hợp với quy luật này, chẳng hạn như (11, 13, 15) thay vì bộ ba vi phạm điều đó, chẳng hạn (11,12,19).[48]
Wason tiếp thu thuyết khả bác (tiếng Anh: falsificationism), theo đó một phép thử khoa học về một giả thuyết là một nỗ lực nghiêm túc để bác bỏ nó. Ông diễn giải rằng kết quả của ông chứng tỏ một sự ưa thích xác nhận (chứng minh một điều là đúng) hơn là bác bỏ (chứng minh là sai), do đó tạo ra thuật ngữ “thiên kiến xác nhận”.[chú thích 3][50]
Wason cũng sử dụng hiện tượng này để mô tả kết quả của thí nghiệm bài tập chọn lựa (về sau được gọi là bài tập chọn lựa Wason.[51] Trong bài tập này, những người tham gia nhận thông tin thiên lệch về một tập các đối tượng, và phải cụ thể hóa thêm thông tin họ sẽ cần để nói liệu một quy tắc điều kiện (“Nếu A, thì B”) áp dụng hay không. Người ta nhiều lần thấy rằng con người thường tỏ ra kém cỏi trong các dạng khác nhau của bài thử này, trong hầu hết trường hợp họ thường bỏ qua những thông tin mà có tiềm năng phủ nhận quy luật.[52][53]

Phê bình của Klayman và Ha[sửa|sửa mã nguồn]

Một bài báo năm 1987 của Klayman và Young-Won Ha lập luận rằng thí nghiệm Wason không thực sự chứng tỏ một thiên kiến tương quan tới xác nhận. Thay vào đó, Klayman và Ha diễn giải tác dụng như một khuynh hướng khiến cho những phép thử tương thích với giả thuyết quản lý và vận hành. [ 54 ] Họ gọi điều này là ” kế hoạch kiểm tra khẳng định chắc chắn “. [ 8 ] Chiến lược này là một ví dụ về giải pháp suy nghiệm : một lối tắt lập luận không tuyệt đối nhưng thuận tiện thống kê giám sát. [ 2 ] Klayman và Ha đã sử dụng Xác suất Bayes và triết lý thông tin làm tiêu chuẩn nhìn nhận giả thuyết, thay vì thuyết khả bác như Wason. Theo những sáng tạo độc đáo này, mỗi câu vấn đáp cho một câu hỏi sinh ra một lượng thông tin khác nhau, nhờ vào vào niềm tin có trước của cá thể đó. Do đó một phép thử khoa học về một giả thuyết là một phép thử được cho là sinh ra nhiều thông tin nhất. Vì nội dung thông tin phụ thuộc vào vào Tỷ Lệ bắt đầu, một phép thử chứng minh và khẳng định hoàn toàn có thể hoặc là rất giàu thông tin hoặc rất nghèo thông tin. Klayman và Ha lập luận rằng khi người ta nghĩ về những bài toán thực tiễn, họ đang kiếm tìm một đáp án đơn cử với Tỷ Lệ bắt đầu tương đối nhỏ. Trong trường hợp này, những phép thử khẳng định chắc chắn thường thì giàu thông tin hơn phép thử phủ định. [ 13 ] Tuy nhiên, trong bài tập tò mò quy luận của Wason câu trả lời-ba số theo thứ tự tăng dần-là rất rộng, do đó những phép thử chứng minh và khẳng định ít có năng lực sinh ra những câu vấn đáp giàu thông tin. Klayman và Ra tương hỗ nghiên cứu và phân tích của họ bằng cách trích dẫn một thí nghiệm sử dụng những nhãn ” DAX ” và ” MED ” thay cho ” tương thích với quy luật ” và ” không tương thích với quy luật “. Điều này tránh việc rằng mục tiêu bài tập là tìm một quy tắc có Xác Suất thấp. Những người tham gia có tỉ lệ thành công xuất sắc lớn hơn hẳn với phiên bản thí nghiệm này. [ 55 ] [ 56 ]

Nếu quy luật đúng ( T ) tiềm ẩn giả thuyết hiện tại ( H ), thì những phép thử khẳng định chắc chắn ( kiểm tra một H xem nó có là T ) sẽ không cho thấy giả thuyết đó sai .

chồng lấn với giả thuyết hiện tại (H), thì một phép thử khẳng định hoặc phủ định có khả năng bác bỏ H.Nếu giả thuyết đúng ( T ) với giả thuyết hiện tại ( H ), thì một phép thử khẳng định chắc chắn hoặc phủ định có năng lực bác bỏ H .

duy nhất để bác bỏ H.Khi giả thuyết hiện hành ( H ) gồm có quy luật đúng ( T ) thì phép thử khẳng định chắc chắn là cáchđể bác bỏ H .

Dưới tác động ảnh hưởng của nghiên cứu và điều tra này và những phê bình khác, trọng tâm nghiên cứu và điều tra thiên kiến xác nhận di dời từ quan hệ xác nhận / bác bỏ sang liệu con người kiểm tra những giả thuyết theo cách giàu thông tin, hay cách chứng minh và khẳng định nhưng nghèo thông tin. Cuộc tìm kiếm thiên kiến khẳng định chắc chắn ” thực sự ” đã dẫn những nhà tâm lý học xem xét một khoanh vùng phạm vi những hiệu ứng lớn hơn nhiều trong cách con người giải quyết và xử lý thông tin. [ 57 ]
Thiên kiến xác nhận thường được miêu tả là hiệu quả của những kế hoạch tự động hóa, không chủ định hơn là sự lừa gạt có xem xét. [ 14 ] [ 58 ] Theo Robert Maccoun, việc giải quyết và xử lý những dẫn chứng gây tranh cãi nhất xảy ra trải qua một tổng hợp những chính sách ” lạnh ” ( nhận thức ) và ” nóng ” ( có động lực ). [ 59 ]Cách lý giải nhận thức về thiên kiến xác nhận dựa trên những số lượng giới hạn trong năng lượng của con người để giải quyết và xử lý những trách nhiệm phức tạp, và những lối tắt, được gọi là những phép suy nghiệm, mà họ dùng. [ 60 ] Chẳng hạn, người ta hoàn toàn có thể xét đoán độ an toàn và đáng tin cậy của dẫn chứng bằng cách sử dụng suy nghiệm về tính sẵn có-nghĩa là, một sáng tạo độc đáo đơn cử đến với trí óc thuận tiện ra làm sao. [ 61 ] Cũng hoàn toàn có thể là con người chỉ hoàn toàn có thể tập trung chuyên sâu vào một tâm lý trong một thời gian, nên khó mà kiểm tra hai giả thuyết trái chiều cùng lúc. [ 62 ] Một suy nghiệm khác là kế hoạch kiểm tra khẳng định chắc chắn mà Klayman và Ha nhận diện, trong đó con người kiểm tra một giả thuyết bằng cách xem xét những trường hợp trong đó họ trông đợi một thuộc tính hoặc một sự kiện xảy ra. Suy nghiệm này vô hiệu bài tập khó khăn vất vả hoặc bất khả của việc xác lập mức độ chẩn đoán của một câu hỏi khả dĩ. Tuy nhiên, điều này không phải luôn luôn đáng đáng tin cậy, nên con người hoàn toàn có thể bỏ lỡ những thử thách với niềm tin sẵn có của họ. [ 13 ] [ 63 ]

Những cách giải thích về động cơ liên quan tới một hiệu ứng về khao khát về niềm tin, đôi khi được gọi là “suy nghĩ mong ước” (tiếng Anh: wishful thinking).[64][65] Người ta thấy rằng con người ưa thích những suy nghĩ dễ chịu hơn là những suy nghĩ gây khó chịu theo một số cách khác nhau, điều này được gọi là “Nguyên lý Pollyanna”.[66] Áp dụng vào những lập luận hay nguồn bằng chứng, nguyên lý ngày có thể giải thích tại sao những kết luận đáng khao khát nhiều khả năng được tin là đúng hơn.[64] Theo các thí nghiệm tính đáng khao khát của kết luận, con người đòi hỏi tiêu chuẩn cao cho những ý tưởng không hợp khẩu vị của họ và tiêu chuẩn thấp hơn cho những ý tưởng mà họ ưa thích. Nói cách khác, họ hỏi, “Tôi có thể tin điều này không?” cho loại đề xuất đầu và “Tôi có buộc phải tin điều này không?” cho loại sau.[67][68] Mặc dù tính nhất quán là một đặc điểm đáng mong muốn của các thái độ, thôi thúc quá mức nhằm đạt sự nhất quán là một nguồn tiềm tàng gây thiên kiến bởi vì nó có thể ngăn cản người ta đánh giá những thông tin mới, gây ngạc nhiên một cách trung lập.[64] Nhà tâm lý học xã hội Ziva Kunda kết hợp các lý thuyết nhận thức và động lực, lập luận rằng động lực tạo nên thiên kiến, nhưng các yếu tố nhận thức quyết định quy mô ảnh hưởng.[69]

Những cách lý giải theo nghiên cứu và phân tích phí tổn-lợi ích giả định rằng người ta không chỉ kiểm tra giả thuyết một cách hờ hững, mà còn nhìn nhận thiệt hại của những sai lầm đáng tiếc khác nhau. [ 70 ] Sử dụng những sáng tạo độc đáo lấy từ tâm lý học tiến hóa, James Friedrich gợi ý rằng còn người không đa phần nhắm vào chân lý trong khi kiểm tra những giả thuyết, mà còn cố tránh những sai lầm đáng tiếc gây thiệt hại nhất. Chẳng hạn, những người hoàn toàn có thể hỏi những câu hỏi phiến diện trong những bài phỏng vấn xin việc chính do họ đang chú tâm vào việc vô hiệu những ứng viên không tương thích. [ 71 ] Sự hiệu chỉnh của Yaacov Trope và Akiva Liberman so với triết lý này giả định rằng con người so sánh hai loại sai sót khác nhau : gật đầu một giả thuyết sai hoặc bác bỏ một giả thuyết đúng. Chẳng hạn, ai đó nhìn nhận thấp tính trung thực của một người bạn hoàn toàn có thể sẽ đối xử với anh ta hoặc cô ta một cách nghi ngại và do đó làm xói mòn tình bạn giữa họ. Đánh giá quá cao lòng trung thực của người bạn đó cũng hoàn toàn có thể gây tổn thất, nhưng ít hơn. Trong trường hợp này, thành ra là hài hòa và hợp lý để tìm kiếm, nhìn nhận hoặc ghi nhớ vật chứng về lòng trung thực của họ theo một cách thiên vị. [ 72 ] Khi ai đó gây ra một ấn tượng bắt đầu là hướng ngoại hoặc hướng về trong, những thắc mắc tương thích với ấn tượng đó phát hiện như thể nhiều thấu cảm hơn. [ 73 ] Điều này gợi ý rằng khi nói về ai đó có vẻ như là một người hướng về trong, việc hỏi ” Bạn có thấy kỳ cục trong những thực trạng tiếp xúc xã hội không ? ” là một tín hiệu về kiến thức và kỹ năng xã giao hơn là hỏi ” Bạn có thích những bữa tiệc ồn ào không ? “. Mối liên hệ giữa thiên kiến xác nhận và những kĩ năng xã giao được củng cố bởi một nghiên cứu và điều tra xem những sinh viên ĐH làm quen người khác ra làm sao. Những sinh viên có năng lực tự kiềm chế cao, nhạy cảm hơn với thiên nhiên và môi trường với những chuẩn mực xã hội, hỏi nhiều thắc mắc tương thích hơn khi phỏng vấn một viên chức có vị trí cao hơn khi làm quen với những sinh viên khác. [ 73 ]

Các nhà tâm lý Jennifer Lerner và Philip Tetlock phân biệt hai loại tiến trình tư duy khác nhau. Suy nghĩ khám phá xem xét một cách trung lập nhiều quan điểm và tìm cách phỏng đoán tất cả những phản đối có thể đối với mỗi một lập trường, trong khi suy nghĩ xác nhận tìm cách chứng minh một quan điểm cụ thể. Lerner và Tetlock nói rằng khi người ta trông đợi chứng minh lập trường của họ với những người mà họ đã biết trước quan điểm, họ sẽ có khuynh hướng chấp nhận một lập trường tương tự với những người này, và sử dụng tư duy xác nhận để tăng cường tính đáng tin của quan điểm của chính họ. Tuy nhiên, nếu các phe khác hung hăng hoặc phê phán quá mức, con người sẽ tách khỏi tư duy hoàn toàn, và đơn giản khẳng định ý kiến cá nhân không cần chứng minh.[74] Lerner và Tetlock cho rằng người ta chỉ thúc đẩy bản thân tư duy một cách có phê phán và logic khi họ biết trước rằng họ sẽ phải giải thích với những người có đủ thông tin, thực sự quan tâm tới chân lý, và nếu chưa biết rõ quan điểm của họ.[75] Bởi những diều kiện này hiếm khi tồn tại, theo lập luận của hai nhà nghiên cứu, hầu hết mọi người đang sử dụng tư duy xác nhận hầu như mọi lúc.[76]

Thiên kiến xác nhận hoàn toàn có thể khiến nhà góp vốn đầu tư tự tin quá mức, bỏ lỡ những vật chứng rằng những kế hoạch của họ sẽ bị lỗ. [ 6 ] [ 77 ] Trong những nghiên cứu và điều tra về đầu tư và chứng khoán bầu cử, nhà góp vốn đầu tư kiếm nhiều doanh thu hơn khi họ chống lại thiên kiến. Chẳng hạn, những người tham gia nào diễn giải năng lượng tranh luận của một ứng viên một cách trung lập hơn là theo đảng phái có nhiều năng lực thu lãi hơn nhiều. [ 78 ] Để đối phó với tác động ảnh hưởng của thiên kiến xác nhận, nhà đầu tư hoàn toàn có thể thử tiếp đón một quan điểm trái ngược ” Giao hàng cho lập luận “. [ 79 ] Trong một kĩ thuật như vậy, họ hoàn toàn có thể tưởng tượng là món góp vốn đầu tư của họ bị sụp đổ và tự hỏi tại sao điều này hoàn toàn có thể xảy ra. [ 6 ]
Raymond Nickerson, một nhà tâm lý học, lên án thiên kiến xác nhận phải chịu nghĩa vụ và trách nhiệm về những chiêu thức chữa trị không hiệu suất cao được dùng hàng thế kỉ trước khi y học tân tiến Open. [ 80 ] Nếu một bệnh nhân hồi sinh, người có thẩm quyền về việc chữa trị ( thầy lang, chính quyền sở tại ) cho rằng phép điều trị đã thành công xuất sắc, thay vì những cách lý giải khác, ví dụ điển hình bản thân bệnh dịch đã kết thúc theo quy trình tự nhiên của nó. [ 80 ] Sự đồng điệu thiên lệch là một yếu tố tạo ra sự vẻ mê hoặc của những lối chữa bệnh không chính thống lúc bấy giờ, bởi những người tin vào chúng chịu tác động ảnh hưởng của những bằng chứng tích cực có tính giai thoại nhưng lại xem xét những dẫn chứng khoa học một cách quá khắc nghiệt. [ 81 ] [ 82 ] [ 83 ]Aaron T. Beck đã tăng trưởng phép trị liệu nhận thức đầu những năm 1960 và nay nó đã trở thành một cách tiếp cận phổ cập. [ 84 ] Theo Beck, việc giải quyết và xử lý thông tin thiên lệch là một yếu tố gây nên trầm uất [ 85 ] Cách tiếp cận của ông dạy cho con người cách xem xét vật chứng không thiên vị, thay vì tăng cường những quan điểm xấu đi. [ 39 ] Những chứng sợ và ám ảnh bệnh tật cũng tương quan tới thiên kiến xác nhận so với những thông tin gây rình rập đe dọa. [ 86 ]

Chính trị, lao lý[sửa|sửa mã nguồn]

phiên xử mô phỏng/phiên tòa giả định hay phiên tòa tập sự (thường dùng trong trường học để dạy hoặc thực tập về pháp luật) cho phép các nhà nghiên cứu kiểm tra thiên kiến xác nhận trong một hoàn cảnh hiện thực.Các / phiên tòa xét xử giả định hay phiên tòa xét xử tập sự ( thường dùng trong trường học để dạy hoặc thực tập về pháp lý ) được cho phép những nhà nghiên cứu kiểm tra thiên kiến xác nhận trong một thực trạng hiện thực .

Nickerson lập luận rằng việc suy luận trong các ngữ cảnh luật pháp và chính trị đôi khi bị thiên lệch ở tầng vô thức, ủng hộ những lập luận mà thẩm phán, bồi thẩm đoàn hoặc chính phủ vốn sẵn đã phó thác.[87] Bởi vì bằng chứng trong một phiên tòa có bồi thẩm thường phức tạp, và các hội thẩm thường đi đến quyết định về án quyết khá sớm, rất dễ xảy ra hiệu ứng phân cực thái độ ở đây. Những tiên đoán rằng các hội thẩm sẽ trở nên càng cực đoan thêm trong hành động của mình khi họ thấy thêm bằng chứng mới đã được quan sát thấy trong những thí nghiệm bằng phiên xử mô phỏng.[88][89] Cả các hệ thống công lý kiểu trọng tài hay kiểu thẩm tra đều chịu ảnh hưởng của thiên kiến xác nhận.[90]

Thiên kiến xác nhận hoàn toàn có thể là một tác nhân trong việc tạo nên hay lan rộng ra xích míc, từ những cuộc tranh cãi gây xúc cảm mạnh tới những cuộc cuộc chiến tranh : bằng việc diễn dịch dẫn chứng theo mong ước của mình, mỗi bên tham gia trở nên càng lúc càng tự tin quá mức rằng mình có lập trường mạnh hơn. [ 91 ] Mặt khác, thiên kiến xác nhận hoàn toàn có thể khiến người ta bỏ lỡ hoặc diễn giải sai những tín hiệu của một tranh chấp sắp xảy ra hoặc chớm nở. Chẳng hạn, những nhà nghiên cứu Stuart Sutherland và Thomas Kida độc lập lập luận rằng Đô đốc Hoa Kỳ Husband E. Kimmel đã bộc lộ thiên kiến xác nhận khi giảm tầm quan trọng những tín hiệu tiên phong của việc quân Nhật tiến công Trân Châu Cảng. [ 52 ] [ 92 ]Một điều tra và nghiên cứu lê dài hai thập kì về những nhà phản hồi chính trị của Philip E. Tetlock phát hiện ra rằng, xét toàn thể, những tiên đoán của những người được xem là ” chuyên viên ” này không khá hơn ăn may thuần túy. Tetlock chia những chuyên viên thành nhóm ” cáo ” duy trì một loạt những giả thuyết khác nhau, và nhóm ” nhím ” võ đoán hơn. Nhìn chung, nhóm nhím ít đúng mực hơn nhiều. Tetlock cho rằng thất bại của họ là do thiên kiến xác nhận-cụ thể hơn, sự bất lực của họ để tận dụng những thông tin mới xích míc với những triết lý từ trước của họ. [ 93 ]Vụ xử năm 2013 tương quan tới cáo buộc giết người với David Camm, bên bị lập luận rằng Sam lập luận rằng Camm bị phán quyết giết người ( nạn nhân là vợ và hai đứa trẻ ) thuần túy chính do thiên kiến xác nhận trong cuộc tìm hiểu. [ 94 ] Camm bị bắt ba ngày sau vụ sát hại dựa trên dẫn chứng sai. Mặc dù người ta mày mò thấy hầu hết mọi mẩu dẫn chứng trên bản tuyên khai về động cơ khả dĩ là sai hoặc không đáng đáng tin cậy, người ta vẫn không dỡ bỏ cáo buộc chống lại anh ta. [ 95 ] [ 96 ] Trên một chiếc áo khoác ngoài tìm thấy ở hiện trường về sau người ta xác lập được DNA của một tội phạm từng bị phán quyết, biệt danh trong tù của người này, và cả số hiệu ở trại tái tạo của anh ta, [ 97 ], trong khi không tìm thấy bất kể dấu vết DNA nào của Camm. [ 98 ] [ 99 ] Khi nghi phạm thứ hai này được phát hiện, bên công tố lại cáo buộc họ là đồng phạm trong tội ác mặc dầu không có dẫn chứng nào liên hệ giữa Camm và người kia. [ 100 ] [ 101 ] [ chú thích 4 ]
Một yếu tố trong sức hấp dẫn của những màn đọc ý nghĩ đó là người nghe vận dụng một thiên kiến xác nhận để khớp những khẳng định chắc chắn của nhà ngoại cảm với cuộc sống của chính họ. [ 103 ] Bằng một việc đưa ra một lượng lớn những chứng minh và khẳng định mơ hồ trong mỗi hội thoại, nhà ngoại cảm cho người dự nhiều thời cơ để tìm thấy một sự tương thích hơn. Đây là một trong những kĩ thuật ” đọc nguội “, với nó nhà ngoại cảm hoàn toàn có thể đưa ra một lời đọc ý nghĩ đầy ấn tượng một cách chủ quan mà không có thông tin gì trước đó về người dự nghe. [ 103 ] Nhà tìm hiểu James Randi so sánh bản chép lại từ băng ghi âm một buổi đọc ý nghĩ và tường thuật của người dự về điều nhà ngoại cảm đã nói, và thấy rằng người tham gia biểu lộ một sự hồi tưởng có tính tinh lọc mạnh so với những điểm trùng hợp. [ 104 ]Như một minh họa đáng quan tâm về thiên kiến xác nhận trong quốc tế thực, Nickerson đề cập tới những nghiên cứu và điều tra về Kim tự tháp mang tính thần số học : người ta không ngừng tìm kiếm ý nghĩa trong tỉ lệ kích cỡ của những kim tự tháp Ai Cập. Có rất nhiều phép đo đạc khả dĩ khác nhau về Kim tự tháp Giza và nhiều cách phối hợp để tạo nên những tỉ lệ. Do đó không hề tránh khỏi chuyện những người nhìn vào những số lượng này sẽ chỉ chú ý tìm kiếm một cách những tinh lọc những tương ứng hình thức bề ngoài có vẻ như ấn tượng, như tương ứng với những size của Trái Đất. [ 105 ]
Một trong những đặc trưng phân biệt của tư duy khoa học là tìm kiếm những dẫn chứng cả bác bỏ lẫn xác nhận. [ 106 ] Tuy nhiên, không hiếm thấy trong lịch sử vẻ vang khoa học, những nhà khoa học đã chối bỏ những phát kiến mới bằng cách diễn thuyết một cách tinh lọc hoặc bỏ lỡ những tài liệu không có lợi. [ 106 ] Những điều tra và nghiên cứu trước đó đã chỉ ra rằng việc nhìn nhận chất lượng của những điều tra và nghiên cứu khoa học có vẻ như đặc biệt quan trọng chịu tác động ảnh hưởng của thiên kiến xác nhận. Đã vài lần người ta chỉ ra rằng những nhà khoa học nhìn nhận những điều tra và nghiên cứu đem lại những phát hiện đồng nhất với niềm tin từ trước của họ với nhiều ưu tiên hẳn những nghiên cứ không ủng hộ niềm tin của họ. [ 58 ] [ 107 ] [ 108 ] Tuy nhiên, giả định rằng câu hỏi nghiên cứu và điều tra là đáng chăm sóc, phong cách thiết kế thí nghiệm là tương thích và tài liệu được miêu tả rõ ràng và dễ hiệu, những hiệu quả tìm thấy đáng được coi là quan trọng so với cộng đồng khoa học và không nên bị xem xét một cách thành kiến, mặc kệ chúng có tương hợp với những tiên đoán kim chỉ nan hiện tại hay không. [ 108 ]Trong ngữ cảnh điều tra và nghiên cứu khoa học, thiên kiến xác nhận hoàn toàn có thể chống đỡ cho những kim chỉ nan hoặc chương trình nghiên cứu và điều tra trước những dẫn chứng không không thiếu hoặc thậm chí còn xích míc ; [ 52 ] [ 109 ] nhất là nghành cận tâm lý học chịu ảnh hưởng tác động nhiều của hiệu ứng này. [ 110 ]Thiên kiến xác nhận của một nhà thực nghiệm có năng lực tác động ảnh hưởng tới việc chọn tài liệu nào để báo cáo giải trình. Những tài liệu xích míc với kì vọng của nhà thực nghiệm sẽ thuận tiện bị xem là không đáng an toàn và đáng tin cậy, sinh ra cái gọi là ” hiệu ứng khay tài liệu ” ( tiếng Anh : file drawer effect ). Để đương đầu với khuynh hướng này, việc rèn luyện khoa học dạy những cách để ngăn trừ thiên kiến. [ 111 ] Chẳng hạn, phong cách thiết kế thực nghiệm về những phép thử ngẫu nhiên có trấn áp ( tích hợp với mạng lưới hệ thống thẩm định và đánh giá ) được cho là hoàn toàn có thể giảm bớt hiệu ứng thiên kiến của từng cá thể, [ 112 ] mặc dầu tự thân tiến trình thẩm định và đánh giá chuyên viên hoàn toàn có thể vướng vào những thiên kiến này. [ 108 ] [ 113 ] Thiên kiến xác nhận do đó hoàn toàn có thể đặc biệt quan trọng có hại so với những nhìn nhận khách quan khi xét tới những hiệu quả không tương hợp chính do những cá thể bị thiên kiến hoàn toàn có thể xem những dẫn chứng trái chiều là yếu về nguyên tắc và không chịu tâm lý tráng lệ để chỉnh sửa niềm tin của họ. [ 107 ] Những nhà cải cách trong khoa học thường gặp trở lực từ cộng đồng khoa học, và những điều tra và nghiên cứu trình diễn những hiệu quả gây tranh cãi thường nhận thẩm định và đánh giá khắc nghiệt từ chuyên viên. [ 114 ]

Hình ảnh cái tôi[sửa|sửa mã nguồn]

Các nhà tâm lý học xã hội đã nhận diện hai khuynh hướng trong cách con người tìm kiếm hay diễn dịch thông tin về chính mình. Tự kiểm chứng là động lực tăng cường hình ảnh bản thân có sẵn và tự tăng cường là động lực tìm kiếm phản hồi tích cực. Cả hai đều có phần hỗ trợ từ thiên kiến xác nhận.[115] Trong các thí nghiệm trong đó con người nhận phần hồi mâu thuẫn với hình ảnh cá nhân họ, họ ít muốn tham dự chúng hoặc nhớ chúng hơn là khi nhận những phản hồi tự kiểm chứng.[116][117][118] Họ giảm trừ ảnh hưởng của những thông tin như vậy bằng cách diễn giải rằng chúng không đáng tin cậy.[116][119][120] Những thí nghiệm tương tự đã nhận thấy một sự ưa thích những phản hồi tích cực, và kéo theo là ưa thích cả người đưa ra dạng phản hồi đó, so với phản hồi tiêu cực.[115]

Các hiệu ứng tương quan[sửa|sửa mã nguồn]

Phân cực thái độ[sửa|sửa mã nguồn]

Khi con người với những quan điểm trái ngược diễn giải những thông tin mới một cách thiên lệch, quan điểm của họ có thể càng dịch chuyển về hướng đó. Điều này gọi là sự “phân cực thái độ” (tiếng Anh: attitude polarization).[121] Hiệu ứng này được chứng minh trong một thí nghiệm liên quan tới việc rút những quả bóng đỏ và đen từ một trong hai giỏ được đậy kín. Những người tham gia biết rằng một giỏ chứa 60% bóng đen, 40% bóng đỏ; ngược lại giỏ kia có 40% bóng đỏ, 60% bóng đen. Nhóm làm thí nghiệm quan sát điều gì xảy ra khi các quả bóng có màu khác nhau lần lượt được rút ra theo một chuỗi đồng đều, không thiên về khả năng giỏ nào. Sau mỗi lần một quả bóng được rút, những người tham gia trong một nhóm được hỏi nói to về quyết định của họ rằng khả năng quả bóng được rút từ giỏ nhiều bóng đỏ hay giỏ nhiều bóng đen. Những người tham gia này có xu hướng trở nên ngày càng tự tin hơn với mỗi lần rút tiếp theo-bất kể ban đầu họ nghĩ giỏ đó là nhiều bóng đen hay nhiều bóng đỏ, ước lượng của họ về khả năng tăng lên. Một nhóm khác được yêu cầu chỉ khẳng định xác suất vào cuối chuỗi rút bóng đó, thay vì sau mỗi lần rút. Nhóm này không thể hiện hiệu ứng phân cực, cho thấy rằng nó không nhất thiết xảy ra khi người đơn giản chỉ giữ quan điểm đối lập nhau, mà có lẽ là khi họ công khai nêu quan điểm đó ra.[122]

Những quan điểm can đảm và mạnh mẽ trên những yếu tố như việc chiếm hữu súng hoàn toàn có thể gây thiên kiến trong cách con người diễn giải một vật chứng mới .Một điều tra và nghiên cứu ít trừu tượng hơn là thí nghiệm diễn giải thiên lệch ở Stanford trong đó những người tham gia có quan điểm mạnh về án tử hình, đã miêu tả ở mục trên. 23 % số người tham gia cho thấy quan điểm của họ trở nên cực đoan hơn, và sự chuyển dời này tương hợp mạnh với quan điểm bắt đầu của họ. [ 17 ] Trong những thí nghiệm về sau, người ta cũng quan sát thấy những người tham gia trở nên cực đoan hơn khi xem xét những thông tin mơ hồ. Tuy nhiên, những so sánh về thái độ của họ trước và sau dẫn chứng mới không có sự đổi khác lớn, gợi ý rằng việc biến hóa này hoàn toàn có thể không thực sự sống sót hoặc đáng kể. [ 20 ] [ 121 ] [ 123 ] Dựa trên những thí nghiệm này, Deanna Kuhn và Joseph Lao Tóm lại rằng phân cực là một hiện tượng kỳ lạ có thực nhưng không phải là không hề tránh khỏi, chỉ xảy ra trong một thiểu số nhỏ. Họ thấy rằng hiện tượng kỳ lạ này bị thôi thúc không chỉ bởi xem xét những dẫn chứng hỗn hợp, mà hoàn toàn có thể là chỉ thuần túy nghĩ về chủ đề. [ 121 ]Charles Taber và Milton Lodge lập luận rằng hiệu quả của nhóm Stanford khó mà hoàn toàn có thể lặp lại được chính bới những lập luận sử dụng trong những thí nghiệm sau quá trừu tượng hoặc khó hiểu để gây nên một phản ứng xúc cảm. Nghiên cứu của Taber và Lodge sử dụng những chủ đề gây ra nhiều xúc cảm ( ở Hoa Kỳ ) là việc trấn áp súng và thái độ phân biệt trong tuyển dụng. [ 20 ] Họ đo lường và thống kê thái độ của những thành viên tham gia nghiên cứu và điều tra so với những yếu tố này trước và sau khi đọc những lập luận của mỗi bên trong tranh luận. Hai nhóm đối tượng người dùng tham gia biểu lộ phân cực thái độ : những người có quan điểm mạnh từ trước về yếu tố và những người không am hiểu nhiều về chính trị. Trong một phần của điều tra và nghiên cứu này, những đối tượng người tiêu dùng tham gia chọn nguồn thông tin để đọc, từ một list do những nhà nghiên cứu sẵn sàng chuẩn bị. Chẳng hạn họ hoàn toàn có thể nhìn nhận lập luận của Thương Hội Súng trường Quốc gia ( Hoa Kỳ ) và Liên minh Chống Súng ngắn Brady về việc trấn áp súng. Ngay cả khi được hướng dẫn là phải vô tư, những người tham gia có khuynh hướng đọc những lập luận ủng hộ quan điểm có sẵn của họ hơn là những lập luận không ủng hộ. Việc tìm kiếm thông tin thiên lệch này rất tương hợp với hiệu ứng phân cực. [ 20 ]Người ta cũng quan sát thấy ” hiệu ứng phản tác dụng ” ( backfire effect ) tức là hiện tượng kỳ lạ khi đối lập với dẫn chứng chống lại niềm tin của mình, con người hoàn toàn có thể phủ nhận vật chứng đó và tin yêu vào thành kiến bắt đầu còn can đảm và mạnh mẽ hơn. [ 124 ] [ 125 ] Thuật ngữ này do Brendan Nyhan và Jason Reifler đặt ra. [ 126 ]

Chấp giữ niềm tin sai lầm đáng tiếc[sửa|sửa mã nguồn]

” Nhiều niềm tin hoàn toàn có thể sống sót qua những thử thách logic hoặc thực nghiệm can đảm và mạnh mẽ. Chúng hoàn toàn có thể sống sót và thậm chí còn là tăng cường bởi dẫn chứng mà hầu hết những người không nhiệt tâm sẽ đồng ý chấp thuận về mặt logic rằng [ vật chứng đó ] khiến cho những niềm tin ấy phải yếu đi. Chúng thậm chí còn hoàn toàn có thể sống sót ngay cả khi những cơ sở vật chứng bắt đầu của chúng bị hủy hoại trọn vẹn. ”
— Lee Ross và Craig Anderson [ 127 ]
Thiên kiến xác nhận cũng giúp lý giải tại sao 1 số ít người duy trì những niềm tin ngay cả khi vật chứng bắt đầu của chúng bị vô hiệu. [ 128 ] Hiệu ứng duy trì niềm tin này biểu lộ trong một loạt những thí nghiệm sử dụng cái gọi là ” hệ hình lật tẩy ” ( ” debriefing paradigm ” ) : những người tham gia đọc những dẫn chứng giả ủng hộ một giả thuyết, người ta nhìn nhận sự biến hóa thái độ của họ rồi sau đó bật mý sự ngụy tạo đó một cách chi tiết cụ thể. Cuối cùng người ta đo lường và thống kê thái độ của họ một lần nữa để xem liệu niềm tin của họ có trở về mức bắt đầu. [ 127 ]Phát hiện chung của hệ hình này là tối thiểu vài trong số niềm tin khởi đầu vẫn sống sót ngay cả khi sau khi lật tẩy trọn vẹn vật chứng. [ 129 ] Trong một thí nghiệm, những người tham gia phải phân biệt giữa những lá thư tuyệt mệnh thật và giả. Phản hồi của nhóm làm thí nghiệm là ngẫu nhiên : nhóm nói với vài người tham gia rằng họ đã phân biệt tương đối đúng chuẩn, còn với những người khác họ nói rằng họ phân biệt sai. Ngay cả sau khi lật tẩy trọn vẹn ( rằng thực ra tổng thể là giả ), những người tham gia vẫn chịu tác động ảnh hưởng bởi phản hồi khởi đầu. Họ vẫn nghĩ rằng họ tốt hơn hoặc tồi hơn mức trung bình trong loại việc làm đó, phụ thuộc vào vào cách người ta nhìn nhận họ. [ 130 ]Trong một điều tra và nghiên cứu khác, những người tham gia đọc những bản nhìn nhận hiệu suất cao việc làm của hai lính cứu hỏa, cùng với phản ứng của họ so với một bài kiểm tra ác cảm rủi ro đáng tiếc. [ 127 ] Dữ liệu hư cấu này được sắp xếp để bộc lộ một sự tương hợp tích cực hoặc xấu đi : một vài người được bảo rằng một lính cứu hỏa đồng ý rủi ro đáng tiếc sẽ làm việc tốt hơn, trong khi những người khác lại được bảo rằng người ấy sẽ thao tác kém hơn một đồng nghiệp sợ rủi ro đáng tiếc. [ 131 ] Ngay cả nếu hai trường hợp đơn cử trên là đúng, thì chúng vẫn chỉ là vật chứng tồi về mặt khoa học cho Tóm lại về lính cứu hỏa nói chung. Tuy nhiên, những người tham gia lại cảm thấy thuyết phục một cách chủ quan. [ 131 ] Khi nhóm nghiên cứu và điều tra bật mý những trường hợp đơn cử đó chỉ là hư cấu, niềm tin của những người tham gia đó mất liên hệ với bằng chứng thực tiễn, nhưng khi nhìn nhận người ta thấy khoảng chừng một nửa hiệu ứng bắt đầu vẫn sống sót. [ 127 ] Những cuộc phỏng vấn sau đó cho thấy rằng những người tham gia hiểu về việc lật tẩy và tráng lệ xem xét nó. Họ có vẻ như tin yêu sự lật tẩy vật chứng, nhưng xem thông tin sai lầm đáng tiếc đó là không tương quan tới niềm tin cá thể của họ. [ 131 ]

Ưu tiên thông tin bắt đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Nhiều thí nghiệm đã chỉ ra rằng con người coi trọng thông tin xuất hiện sớm hơn trong một chuỗi thông tin, ngay cả khi về mặt logic thứ tự không quan trọng. Chẳng hạn, con người tạo nên một ấn tượng tích cực hơn về ai đó được mô tả là “thông minh, cần cù, bốc đồng, hay chỉ trích, ngang bướng, đố kị” hơn là cũng những từ này nhưng theo một trật tự ngược lại.[132] Hiệu ứng ưu tiên phi lý” (“irrational primacy effect”) này độc lập với ký ức ưu tiên trong đó các sự vật sớm hơn trong một chuỗi các sự vật có dấu ấn ký ức mạnh hơn.[132] Sự diễn giải thiên lệch cung cấp lời giải thích cho hiệu ứng này: khi nhìn thấy bằng chứng ban đầu, người ta tạo nên một giả thuyết ảnh hưởng tới cách họ diễn dịch phần còn lại lại của chuỗi thông tin.[128]

Một thí nghiệm chứng tỏ sự ưu tiên không bình thường sử dụng những miếng chip có màu khác nhau được cho là rút ra từ hai bình. Người ta nói với những người tham gia phân bổ sắc tố của hai bình đó và họ phải ước đoán năng lực một chip đơn cử rút ra từ cái bình nào. [ 132 ] Trên trong thực tiễn, sắc tố Open theo một trật tự sắp xếp từ trước. Ba mươi lần rút đầu thiên về một bình, ba mươi lân rút sau thiên về bình kia. [ 128 ] Xét như một toàn thể thì sắc tố là trung lập, do đó theo logic thì hai bình phải nhiều năng lực như nhau. Tuy nhiên, sau sáu mươi lần rút, những người tham gia rõ rằng ưu tiên bình được gợi ý bởi ba mươi lần rút đầu. [ 132 ]Một thí nghiệm khác chiếu slide hình ảnh về một vật thể duy nhất, bắt đầu rất mờ và sau mỗi slide lại rõ hơn một chút ít. [ 132 ] Với mỗi slide những người tham gia phải đoán xem vật thể đó là gì. Những người tham gia mà bắt đầu đoán sai vẫn duy trì niềm tin vào phán đoán của mình, ngay cả khi bức ảnh đã rơi vào tiêu cự đủ rõ để những người khác thuận tiện nhận ra nó là gì. [ 128 ]

Tương quan ảo tưởng giữa những sự kiện[sửa|sửa mã nguồn]

Tương quan ảo tưởng là khuynh hướng ghi nhận những đối sánh tương quan không sống sót trong một tập hợp tài liệu. [ 133 ] Khuynh hướng này được phát hiện ra trong một loạt những thí nghiệm cuối những năm 1960. [ 134 ] Trong một thí nghiệm, những đối tượng người dùng tham gia đọc một tập hợp những nghiên cứu và điều tra về bệnh tâm thần, gồm có những phản ứng với Phép thử dấu mực Rorschach ( một phép thử tâm ý từng rất phổ cập để kiểm tra khuynh hướng tinh thần ). Họ tường thuật rằng những người đàn ông đồng tính luyến ái trong tập hợp có vẻ như nhìn thấy nhiều mông, hậu môn hoặc những hình ảnh mơ hồ tương quan tới tính dục hơn trong những vết mực. Thực ra những nghiên cứu và điều tra này là hư cấu và, trong một phiên bản của thí nghiệm này, đã được phong cách thiết kế để cho những đàn ông đồng tính luyến ái ít tường thuật dạng hình ảnh này hơn mức trung bình. [ 133 ] Trong một cuộc khảo sát, một nhóm những nhà tâm phân học có kinh nghiệm tay nghề cũng bộc lộ là nhìn thấy cùng những loại đối sánh tương quan ảo tưởng kiểu này với đồng tính luyến ái. [ 133 ] [ 134 ]Một điều tra và nghiên cứu khác ghi lại những triệu chứng ở những bệnh nhân viên khớp, cùng với điều kiện kèm theo thời kiện trong quá trình 15 tháng. Hầu như toàn bộ bệnh nhân đều tường thuật rằng cơn đau của họ liên hệ với điều kiện kèm theo thời tiết, mặc dầu liên hệ trong thực tiễn là bằng 0. [ 135 ]Hiệu ứng này là một loại diễn giải thiên lệch, trong đó những vật chứng về khách quan là trung lập hoặc không ủng hộ niềm tin của người xem xét bị diễn giải thành ủng hộ niềm tin đó. Nó cũng tương quan tới những thiên lệch trong hành vi kiểm tra giả thuyết. [ 136 ] Trong việc quyết định hành động xem liệu hai sự kiện, ví dụ điển hình như đau ốm và thời tiết xấu, có đối sánh tương quan với nhau, con người phụ thuộc nhiều vào số trường hợp ” khẳng định-khẳng định ” : ví dụ điển hình, số trường hợp xảy ra cơn đau và thời tiết xấu cùng lúc. Họ tương đối ít chăm sóc với những loại quan sát khác ( như không đau và / hoặc thời tiết tốt ). [ 137 ] Điều này song hành với sự nhờ vào vào những phép thử chứng minh và khẳng định trong việc kiểm tra giả thuyết. [ 136 ] Nó cũng hoàn toàn có thể phản ánh hồi tưởng tinh lọc, trong đó người ta có cảm xúc rằng hai sự kiện tương quan tới nhau do tại hồi tưởng những thời gian chúng xảy ra cùng nhau thuận tiện hơn. [ 136 ]

Trong ví dụ ở trên, những triệu chứng đau khớp có vẻ như xảy ra nhiều hơn vào những ngày không mưa. Tuy nhiên, người ta có xu thế chú tâm vào số lượng tương đối lớn những ngày có cả mưa lẫn triệu chứng. Bằng việc tập trung chuyên sâu vào một ô thay vì cả bốn ô trong bảng, người ta hoàn toàn có thể nhận thức sai mối quan hệ, trong trường hợp này là đối sánh tương quan giữa mưa và triệu chứng đau khớp. [ 138 ]

1. ^ phe mình) để chỉ sự ưa chuộng phe ‘của mình’ trong một vấn đề nào đó.[1]David Perkins, một nhà di truyền học, đặt ra thuật ngữ “myside bias” (thiên kiến) để chỉ sự ưa chuộng phe ‘của mình’ trong một vấn đề nào đó.
2. ^ Thiên quốc là bên trong chính bạn (1893), ông cũng phát biểu tương tự, “Những người tham gia khó khăn nhất có thể giải thích cho người chậm hiểu nhất nếu anh ta chưa hình thành bất kỳ ý tưởng nào về chúng; nhưng diều giản đơn nhất không thể nào sáng tỏ với người thông minh nhất nếu anh ta bị thuyết phục kiên quyết rằng anh ta đã biết nó từ trước, mà không có chút bóng nghi ngờ nào, về cái được bày ra trước mắt anh ta” (chương 3).[44]

   Trong(1893), ông cũng phát biểu tương tự, “Những người tham gia khó khăn nhất có thể giải thích cho người chậm hiểu nhất nếu anh ta chưa hình thành bất kỳ ý tưởng nào về chúng; nhưng diều giản đơn nhất không thể nào sáng tỏ với người thông minh nhất nếu anh ta bị thuyết phục kiên quyết rằng anh ta đã biết nó từ trước, mà không có chút bóng nghi ngờ nào, về cái được bày ra trước mắt anh ta” (chương 3).

   Xem thêm: Quy nạp là gì?

3. ^ [49]Wason cũng đồng thời sử dụng thuật ngữ ” verification bias ” ( thiên kiến kiểm chứng ) .
4. ^ [102].Cuối cùng, sau khi lỗ hổng tư pháp này được vạch ra, Camm đã được tha bổng

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Source: https://vinatrade.vn
Category : Kiến thức cơ bản