Trong tâm lý học, hiệu ứng Dunning–Kruger là một dạng thiên kiến nhận thức (tiếng Anhː cognitive bias) trong đó mọi người đánh giá khả năng nhận thức của họ cao hơn năng lực thực tế. Sự thiên vị nhận thức này chịu ảnh hưởng của ảo tưởng tự tôn (illusory superiority), xuất phát từ việc mọi người không thể nhận ra sự thiếu khả năng của họ. Không có khả năng tự nhận thức về siêu nhận thức, mọi người không thể đánh giá khách quan năng lực hoặc sự bất tài của họ.[1]

Theo miêu tả của nhà tâm lý học xã hội David Dunning và Justin Kruger, thiên kiến nhận thức của ảo tưởng tự tôn là tác dụng của một ảo tưởng trong nội tâm những người có năng lực thấp và từ sự hiểu nhầm bên ngoài ở những người có năng lực cao ; còn gọi là ” đo lường và thống kê sai của người không đủ năng lượng bắt nguồn từ một lỗi của bản thân, trong khi giám sát sai của những người có năng lượng cao bắt nguồn từ lỗi của người khác “. [ 1 ]

Nghiên cứu khởi đầu[sửa|sửa mã nguồn]

Nghiên cứu của Kruger và Dunning[sửa|sửa mã nguồn]

Đánh giá năng lượng cá thể tương quan đến một chủ đề tùy thuộc vào kinh nghiệm tay nghề và kỹ năng và kiến thức trong thực tiễn .

Hiện tượng tâm lý về sự ảo tưởng tự tôn được xác định là một dạng sai lệch nhận thức trong nghiên cứu năm 1999 của Kruger và Dunningː “Unskilled and Unaware of It: How Difficulties in Recognizing One’s Own Incompetence Lead to Inflated Self-Assessments”[1] (tạm dịchː Không có kỹ năng và không biết về điều đó: Khó khăn như thế nào trong việc nhận ra sự bất toàn của chính mình dẫn đến sự tự đánh giá bị thổi phồng). Sự nhận diện hiện tượng này bắt nguồn từ thiên kiến nhận thức rõ ràng trong vụ án hình sự của McArthur Wheeler, kẻ đã cướp ngân hàng trong khi khuôn mặt của anh ta được phủ nước chanh, anh ta có niềm tin sai lầm rằng nước chanh (được dùng trong thí nghiệm mực vô hình) sẽ làm mình vô hình trước camera.[2]

Tổng quát, Kết luận từ nghiên cứu và điều tra của Kruger và Dunning gồm có :

1. Người bất tài có xu hướng đánh giá quá cao trình độ kỹ năng của mình;
2. Người bất tài không nhận ra năng lực của những người thực sự sở hữu nó;
3. Người bất tài không nhận ra mức độ bất tài của họ;
4. Nếu đào tạo những người này dẫn đến một sự cải thiện đáng kể về kỹ năng của họ, thì họ có thể nhận ra và chấp nhận những thiếu sót trước đây.

Các nghiên cứu và điều tra khác[sửa|sửa mã nguồn]

Các nghiên cứu và điều tra khác về hiện tượng kỳ lạ này, ví dụ điển hình như ” Why People Fail to Recognize Their Own Incompetence ” năm 2003 ( tạm dịchː Tại sao mọi người không nhận ra năng lượng hạn chế của họ ), cho thấy rằng việc tự nhìn nhận năng lượng không đúng mực xuất phát từ sự thiếu hiểu biết của một người so với những tiêu chuẩn nhìn nhận nhất định. [ 3 ] Nghiên cứu của Dunning và Kruger cũng chỉ ra rằng khi huấn luyện và đào tạo một người triển khai việc làm nào đó, ví dụ điển hình như giải một câu đố logic, sẽ giúp người đó tăng năng lực nhìn nhận đúng mực mức độ họ hoàn toàn có thể làm tốt việc đó như thế nào. [ 4 ]

Trong Self-insight: Roadblocks and Detours on the Path to Knowing Thyself năm 2005 (tạm dịchː Hiểu biết sâu sắc: Những rào cản và đường vòng trên con đường tìm hiểu chính mình), Dunning đã mô tả hiệu ứng Dunning–Kruger là “chứng anosognosia của cuộc sống hàng ngày” (anosognosia là hiện tượng lâm sàng mà một người rối loạn chức năng não không thể nhận biết khuyết tật của người đó). Ông tuyên bố: “Nếu bạn không đủ năng lực, bạn không thể biết mình không đủ năng lực… Các kỹ năng bạn cần để đưa ra một câu trả lời chính xác là các kỹ năng bạn cần để nhận ra câu trả lời chính xác.”[5][6]

Năm 2011, David Dunning đã viết về những quan sát của mình rằng những người thiếu kiến thức và kỹ năng đáng kể, hoàn toàn có thể thống kê giám sát được sự thiếu vắng về kiến thức và kỹ năng hoặc trình độ của họ, nhưng họ thiếu năng lực nhận ra những thiếu sót đó và mặc dầu có năng lực mắc lại cùng một lỗi đã mắc, họ có xu thế nghĩ mình đang thực thi thành thạo trong khi họ không hề. ” Nói tóm lại, những người không đủ năng lượng, vì không có thuật ngữ tốt hơn, nên có một chút ít hiểu biết thâm thúy về sự bất tài của họ ” — một khẳng định chắc chắn đã được biết đến như là hiệu ứng Dunning – Kruger “. [ 7 ] Vào năm năm trước, Dunning và Helzer đã miêu tả hiệu ứng Dunning – Krugerː ” những người màn biểu diễn kém không có năng lực nhận ra những thiếu sót trong màn trình diễn của họ “. [ 8 ]

Nghiên cứu sau này[sửa|sửa mã nguồn]

Dunning và Kruger đã kiểm tra những giả thuyết về sự thiên vị nhận thức của sự ảo tưởng tự tôn so với sinh viên tâm lý học bằng cách kiểm tra sự tự nhìn nhận của sinh viên về kỹ năng và kiến thức trí tuệ của họ trong năng lực tư duy logic ( quy nạp, suy diễn, suy luận lựa chọn ( abductive reasoning ) … ), ngữ pháp tiếng Anh và kiếu vui nhộn. Sau khi điều tra và nghiên cứu điểm tự nhìn nhận của họ, những sinh viên được nhu yếu ước tính thứ hạng của họ trong lớp tâm lý học. Kết quảː những sinh viên có năng lượng thì nhìn nhận thấp thứ hạng của họ trong khi những sinh viên không đủ năng lượng nhìn nhận quá cao họ ; tuy nhiên những sinh viên không đủ năng lượng ước tính thứ hạng của họ không cao hơn thứ hạng của nhóm có năng lượng tự ước tính. Qua bốn nghiên cứu và điều tra, đề tài chỉ ra rằng ở những người làm kiểm tra đạt giá trị thấp nhất của tứ phân vị trong những bài kiểm tra về khiếu vui nhộn, ngữ pháp và suy luận logic đã nhìn nhận quá cao năng lực của họ ; mặc dầu điểm kiểm tra đặt họ vào bách phân vị thứ 12 nhưng họ ước tính mình xếp ở bách phân vị thứ 62. [ 1 ] [ 9 ]Hơn nữa, những sinh viên có năng lượng có khuynh hướng nhìn nhận thấp năng lượng của chính họ, do tại họ nhầm tưởng những trách nhiệm họ thuận tiện thực thi cũng thuận tiện cho người khác thực thi. Sinh viên không đủ năng lượng đã cải tổ năng lực ước tính thứ hạng của mình đúng mực hơn sau khi nhận được sự phụ đạo tối thiểu về những kiến thức và kỹ năng mà trước đây họ thiếu, bất kể sự cải tổ khách quan nào đạt được trong những kỹ năng và kiến thức nhận thức nói trên. [ 1 ] Nghiên cứu ” Mind-Reading and Metacognition : Narcissism, not Actual Competence, Predicts Self-estimated Ability ” năm 2004 ( tạm dịchː Đọc nội tâm và siêu nhận thức : Lòng tự ái, không phải năng lượng thực tiễn, Dự kiến năng lực tự ước tính ) đã lan rộng ra tiền đề thiên kiến nhận thức về sự ảo tưởng tự tôn để kiểm tra độ nhạy cảm của đối tượng người dùng so với người khác và nhận thức của họ về người khác. [ 10 ]Nghiên cứu ” How Chronic Self-Views Influence ( and Potentially Mislead ) Estimates of Performance ” năm 2003 ( tạm dịchː Ước lượng năng lực ảnh hưởng tác động của bản thân ( hoàn toàn có thể gây hiểu nhầm ) như thế nào ) chỉ ra sự đổi khác trong quan điểm của người tham gia khi bị tác động ảnh hưởng bởi những tín hiệu bên ngoài. Kiến thức về địa lý của người tham gia đã được kiểm tra ; 1 số ít thử nghiệm nhằm mục đích mục tiêu tác động ảnh hưởng tích cực đến quan điểm của người tham gia và 1 số ít thử nghiệm có ảnh hưởng tác động xấu đi đến nó. Những người tham gia sau đó được nhu yếu nhìn nhận bài kiểm tra của họ ; những người tham gia thử nghiệm với mục tiêu tích cực báo cáo giải trình hiệu suất tốt hơn so với những người tham gia thử nghiệm với mục tiêu xấu đi. [ 11 ]Để kiểm tra những giả thuyết của Dunning và Kruger rằng ” mọi người, ở mọi Lever việc làm, đều kém như nhau trong việc ước tính hiệu suất tương đối của họ “, điều tra và nghiên cứu ” Skilled or Unskilled, but Still Unaware of It : How Perceptions of Difficulty Drive Miscalibration in Relative Comparisons ” năm 2006 ( tạm dịchː Có kiến thức và kỹ năng hoặc không có kỹ năng và kiến thức, nhưng vẫn không nhận thức được điều đó : Cách nhận thức về đo lường và thống kê sai lầm đáng tiếc khi lái xe khó khăn vất vả trong so sánh tương đối ) chỉ ra rằng khi những đối tượng người dùng tham gia nghiên cứu và điều tra triển khai những trách nhiệm khó khăn vất vả vừa phải, có rất ít sự độc lạ giữa những người triển khai tốt nhất và những người thực thi tồi nhất trong năng lực Dự kiến đúng mực hiệu suất của họ. Với những trách nhiệm khó khăn vất vả hơn, những người triển khai tốt nhất đã ít đúng mực hơn trong việc Dự kiến hiệu suất của họ so với những người triển khai kém nhất .

Do đó, các thẩm phán ở tất cả các cấp độ kỹ năng có thể có mức độ lỗi tương tự trong việc thực hiện các nhiệm vụ.[12] Hiện tượng này cũng được xác nhận với phụ nữ và các chính trị gia.[13] Hiệu ứng cũng có thể là nguyên nhân chính (lên đến 30%) các lỗi chẩn đoán y tế.[14]

Trong thí nghiệm lý giải thay thế sửa chữa cho sự thiên vị nhận thức của ảo tưởng tự tôn, nghiên cứu và điều tra ” Why the Unskilled are Unaware : Further Explorations of ( Absent ) Self-insight Among the Incompetent ” năm 2008 ( tạm dịchː Tại sao những người không có kiến thức và kỹ năng lại không biết : Những tò mò sâu hơn về sự tự giác trong số những người bất tài ) đã đưa ra Kết luận tựa như như những nghiên cứu và điều tra trước đây về hiệu ứng Dunning – Kruger : trái ngược với những người có thành tích cao, ” những người năng lượng kém không học được từ những phản hồi cho thấy họ cần phải cải tổ “. [ 15 ]Một tác dụng khác, những cá thể thuộc những tầng lớp xã hội cao hơn sẽ có nhiều tự tin hơn những cá thể thuộc những tầng lớp thấp hơn. [ 16 ]

Phê bình toán học của hiệu ứng Dunning – Kruger[sửa|sửa mã nguồn]

Các nghiên cứu và điều tra tiếp theo mang lại hiệu quả tương thích với điều tra và nghiên cứu năm 1999 của Kruger và Dunning. Ehrlinger và tập sự đã tóm tắt hiệu ứng Dunning – Kruger như là được thiết lập từ những điều tra và nghiên cứu lớn và nhìn nhận ngang hàng : ” Mọi người thường quá sáng sủa khi nhìn nhận chất lượng hiệu suất của họ so với những trách nhiệm xã hội và trí tuệ. Đặc biệt, những người màn biểu diễn kém đã nhìn nhận quá cao màn trình diễn của họ. ” [ 15 ]

Tuy nhiên, các lý luận toán học được sử dụng bởi các bài báo trước đó đã bị chỉ trích. Hai công bố của Edward Nuhfer và cộng sự trong Numeracy (2016, 2017) tiết lộ các vấn đề với biểu đồ được đề cập trong bài báo của Kruger và Dunning năm 1999.[17][18] Các nhà nghiên cứu sau đó đã sử dụng các biểu đồ phân tán (y – x) so với (x) và các biến thể liên quan trong gần hai thập kỷ. Nuhfer và cộng sự cho thấy nhiều nghiên cứu sử dụng các phương pháp này dường như đã giải thích sai các kết quả toán học (như nhiễu ngẫu nhiên (random noise)) là sản phẩm của hành vi của con người. Các công bố của họ sử dụng các công cụ có độ tin cậy đã biết để đánh giá lại các biện pháp tự đánh giá từ góc độ tín hiệu và nhiễu. Chúng cho thấy các vấn đề toán học vốn có trong biểu đồ Dunning−Kruger có thể được khắc phục bằng các loại biểu đồ khác làm giảm tác động của nhiễu hoặc sử dụng dữ liệu phân loại từ những người mới và chuyên gia đã biết. Mặc dù nhiều người đã làm như vậy một cách tình cờ, các tác giả cho thấy rằng khoảng một nửa các đối tượng là chính xác hợp lý với sự đánh giá của họ.

Phát hiện của Nuhfer và tập sự bác bỏ công bố rằng mọi người thường có khuynh hướng tự nhìn nhận cao về năng lực của họ, nhưng ủng hộ hai Tóm lại từ điều tra và nghiên cứu bắt đầu của Kruger và Dunning : ( 1 ) hoàn toàn có thể học được kiến thức và kỹ năng tự nhìn nhận và ( 2 ) những chuyên viên thường tự nhìn nhận đúng mực hơn so với người mới. Các nhà nghiên cứu chú ý quan tâm rằng kiến thức và kỹ năng tự nhìn nhận siêu nhận thức có giá trị lớn, và nó hoàn toàn có thể được dạy cùng với nội dung rèn luyện trí não trong những khóa học ĐH. [ 17 ] [ 18 ]

Sự độc lạ về văn hóa truyền thống trong nhận thức bản thân[sửa|sửa mã nguồn]

Các nghiên cứu và điều tra về hiệu ứng Dunning – Kruger thường là của người Bắc Mỹ, nhưng những nghiên cứu và điều tra của người Nhật cho thấy rằng văn hóa truyền thống có tác động ảnh hưởng tới sự Open của hiệu ứng. [ 19 ] Nghiên cứu ” Divergent Consequences of Success and Failure in Nhật Bản and North America : An Investigation of Self-improving Motivations and Malleable Selves ” năm 2001 ( tạm dịchː Hậu quả độc lạ của thành công xuất sắc và thất bại ở Nhật Bản và Bắc Mỹ : Một cuộc tìm hiểu về động lực tự cải tổ và năng lực dễ uốn nắn ) chỉ ra rằng người Nhật có khuynh hướng nhìn nhận thấp năng lực của họ, và có khuynh hướng coi sự thất bại là một thời cơ để cải tổ năng lực ở những lần sau, từ đó tăng giá trị của họ trong xã hội. [ 20 ]

Sự công nhận[sửa|sửa mã nguồn]

Năm 2000, Kruger và Dunning đã được trao Giải Ig Nobel để công nhận đóng góp khoa học trong “báo cáo khiêm tốn của họ”.[21] Bài hát “The Dunning–Kruger Song”[22] là một phần của The Incompetence Opera,[23] một vở opera nhỏ được công chiếu tại lễ trao giải Ig Nobel năm 2017.[24] Các vở opera nhỏ được quảng cáo là “cuộc gặp gỡ âm nhạc giữa nguyên lý Peter và hiệu ứng Dunning–Kruger”.[25]

Các nhà báo thường trích dẫn hiệu ứng Dunning–Kruger trong các cuộc thảo luận về sự bất tài chính trị. Năm 2018, thỏa thuận rút tiền Brexit của Anh được Bonnie Greer mô tả là “ví dụ tuyệt đỉnh của hiệu ứng Dunning–Kruger… Dunning–Kruger ngụ ý rằng chúng ta có thể đang ở giữa một dịch bệnh bất tài”.[26] Cùng thời gian đó, Martie Sirois đã viết rằng Tổng thống Donald Trump là “hiệu ứng Dunning–Kruger được nhân cách hóa”.[27] Năm 2020, Otto English đã thảo luận về việc duy trì án tử hình của Priti Patel trong một cuộc tranh luận trên truyền hình, trong đó thái độ của Patel được miêu tả là “hoàn toàn không ngạc nhiên trước những mâu thuẫn vốn có trong các phản ứng của mình… Đây là bản chất của hiệu ứng Dunning–Kruger trong hoạt động”.[28]

Trong văn hóa truyền thống đại chúng[sửa|sửa mã nguồn]

Thiên kiến nhận thức này cũng đã được thông dụng bởi nhà văn Pháp vui nhộn Coluche vào những năm 1980 :

[ 29 ]

Tài liệu khác[sửa|sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài[sửa|sửa mã nguồn]

Phiên bản bằng âm thanh của bài viết hiệu ứng Dunning-Kruger ( bằng tiếng Anh và không phản ánh những chỉnh sửa tiếp theo cho bài viết )

Source: https://vinatrade.vn
Category : Kiến thức cơ bản